अथ हैमवतीं राम दिशं त्यक्त्वा महामुनिः ।
पूर्वां दिशमनुप्राप्य तपस्तेपे सुदारुणम् ॥ १ ॥
मौनं वर्षसहस्रस्य कृत्वा व्रतमनुत्तमम् ।
चकाराप्रतिमं राम तपः परमदुष्करम् ॥ २ ॥
पूर्णे वर्षसहस्रे तु काष्ठभूतं महामुनिम् ।
विघ्नैर्बहुभि राधूतं क्रोधो नान्तरमाविशत् ॥ ३ ॥
स कृत्वा निश्चयं राम तप आतिष्ठदव्ययम् ।
भोक्तुमारब्धवानन्नं तस्मिन् काले रघूत्तम ॥ ४ ॥
इन्द्रो द्विजातिर्भूत्वा तं सिद्धमन्नमयाचत ।
निःशेषितेऽन्ने भगवानभुक्त्वैव महातपाः ॥ ५ ॥
न किञ्चिदवदद्विप्रं मौनव्रतमुपस्थितः ।
अथ वर्षसहस्रं वै नोच्छ्वसन् मुनिपुङ्गवः ॥ ६ ॥
तस्यानुच्छ्वसमानस्य मूर्ध्नि धूमो व्यजायत ।
त्रैलोक्यं येन सम्भ्रान्तमादीपितमिवाभवत् ॥ ७ ॥
मोहितास्तेजसा तस्य तपसा मन्दरश्मयः ।
कश्मलोपहताः सर्वे पितामहमथाब्रुवन् ॥ ८ ॥
लोभितः क्रोधितश्चैव तपसा चाभिवर्द्धते ।
न ह्यस्य वृजिनं किञ्चिद्दृश्यते सूक्ष्ममप्यथ ॥ ९ ॥
न दीयते यदि त्वस्य मनसा यदभीप्सितम् ।
विनाशयति त्रैलोक्यं तपसा सचराचरम् ॥ १० ॥
व्याकुलाश्च दिशः सर्वा न च किञ्चित्प्रकाशते ।
सागराः क्षुभिताः सर्वे विशीर्यन्ते च पर्वताः ॥ ११ ॥
प्रकम्पते च पृथिवी वायुर्वाति भृशाकुलः ।
ब्रह्मन्न प्रतिजानीमो नास्तिको जायते जनः ॥ १२ ॥
सम्मूढमिव त्रैलोक्यं सम्प्रक्षुभितमानसम् ।
भास्करो निष्प्रभश्चैव महर्षेस्तस्य तेजसा ॥ १३ ॥
बुद्धिं न कुरुते यावन्नाशेदेव महामुनिः ।
तावत्प्रसाद्यो भगवानग्निरूपो महाद्युतिः ॥ १४ ॥
कालाग्निना यथा पूर्वं त्रैलाक्यं दह्यतेऽखिलम् ।
देवराज्यं चिकीर्षेत दीयतामस्य यन्मतम् ॥ १५ ॥
विश्वामित्रं महात्मानं वाक्यं मधुरमब्रुवन् ।
ब्रह्मर्षे स्वागतं तेऽस्तु तपसा स्म सुतोषिताः ॥ १६ ॥
दीर्घमायुश्च ते ब्रह्मन् ददामि समरुद्गणः ।
स्वस्ति प्राप्नुहि भद्रं ते गच्छ सौम्य यथासुखम् ॥ १७ ॥
पितामहवचः श्रुत्वा सर्वेषां च दिवौकसाम् ।
कृत्वा प्रणामं मुदितो व्याजहार महामुनिः ॥ १८ ॥
ब्राह्मण्यं यदि मे प्राप्तं दीर्घमायुस्तथैव च ।
ओङ्कारश्च वषट्कारो वेदाश्च वरयन्तु माम् ॥ १९ ॥
ब्रह्मपुत्रो वसिष्ठो मामेवं वदतु देवताः ।
यद्ययं परमः कामः कृतो यान्तु सुरर्षभाः ॥ २० ॥
ततः प्रसादितो देवैर्वसिष्ठो जपतां वरः ।
सख्यं चकार ब्रह्मर्षिरेवमस्त्विति चाब्रवीत् ॥ २१ ॥
ब्रह्मर्षिस्त्वं न सन्देहः सर्वं सम्पत्स्यते तव ।
इत्युक्त्वा देवताश्चापि सर्वा जग्मुर्यथागतम् ॥ २२ ॥
पूजयामास ब्रह्मर्षिम् वसिष्ठम् जपताम् वरम् ।
कृत कामो महीम् सर्वाम् चचार तपसि स्थितः ॥ २३ ॥
एवम् तु अनेन ब्राह्मण्यम् प्राप्तम् राम महात्मना ।
एष राम मुनिश्रेष्ठ एष विग्रहवांस्तपः ॥ २४ ॥
एष धर्मपरो नित्यं वीर्यस्यैष परायणम् ।
एवमुक्त्वा महातेजा विरराम द्विजोत्तमः ॥ २५ ॥
शतानन्दवचः श्रुत्वा रामलक्ष्मणसन्निधौ ।
जनकः प्राञ्जलिर्वाक्यमुवाच कुशिकात्मजम् ॥ २६ ॥
धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि यस्य मे मुनिपुङ्गव ।
यज्ञं काकुत्स्थसहितः प्राप्तवानसि धार्मिक ॥ २७ ॥
पावितोऽहं त्वया ब्रह्मन् दर्शनेन महामुने ।
गुणा बहुविधाः प्राप्तास्तव सन्दर्शनान्मया ॥ २८ ॥
विस्तरेण च ते ब्रह्मन् कीर्त्यमानं महत्तपः ।
श्रुतं मया महातेजो रामेण च महात्मना ॥ २९ ॥
सदस्यैः प्राप्य च सदः श्रुतास्ते बहवो गुणाः ।
अप्रमेयं तपस्तुभ्यमप्रमेयं च ते बलम् ॥ ३० ॥
अप्रमेया गुणाश्चैव नित्यं ते कुशिकात्मज ।
तृप्तिराश्चर्यभूतानां कथानां नास्ति मे विभो ॥ ३१ ॥
कर्मकालो मुनिश्रेष्ठ लम्बते रविमण्डलम् ।
श्वःप्रभाते महातेजो द्रष्टुमर्हसि मां पुनः ॥ ३२ ॥
स्वागतं तपतां श्रेष्ठ मामनुज्ञातुमर्हसि ।
एवमुक्तो मुनिवरः प्रशस्य पुरुषर्षभम् ॥ ३३ ॥
विससर्जाशु जनकं प्रीतं प्रीतमनास्तदा ।
एवमुक्त्वा मुनिश्रेष्ठं वैदेहो मिथिलाधिपः ॥ ३४ ॥
प्रदक्षिणं चकाराशु सोपाध्यायः सबान्धवः ।
विश्वामित्रोऽपि धर्मात्मा सरामः सहलक्ष्मणः ॥ ३५ ॥
स्ववाटमभिचक्राम पूज्यमानो महर्षिभिः ॥ ३६ ॥