ततो निर्द्धूय सहसा शिरो निश्वस्य चासकृत् ।
पाणिं पाणौ विनिष्पिष्य दन्तान् कटकटाप्य च ॥ १ ॥
लोचने कोपसंरक्ते वर्णं पूर्वोचितं जहत् ।
कोपाभिभूतः सहसा सन्तापमशुभं गतः ॥ २ ॥
मनः समीक्षमाणश्च सूतो दशरथस्य सः ।
कम्पयन्निव कैकेय्या हृदयं वाक्छरैः शितैः ॥ ३ ॥
वाक्यवज्रैरनुपमैर्निर्भिन्दन्निव चाशुगैः ।
कैकेय्याः सर्वमर्माणि सुमन्त्रः प्रत्यभाषत ॥ ४ ॥
भर्त्ता सर्वस्य जगतः स्थावरस्य चरस्य च ।
न ह्यकार्यतमं किञ्चित्तव देवीह विद्यते ॥ ५ ॥
पतिघ्नीं त्वामहं मन्ये कुलघ्नीमपि चान्ततः ।
यन्महेन्द्रमिवाजय्यं दुष्प्रकम्प्यमिवाचलम् ॥ ६ ॥
महोदधिमिवाक्षोभ्यं सन्तापयसि कर्मभिः ।
मावमंस्था दशरथं भर्त्तारं वरदं पतिम् ॥ ७ ॥
भर्तुरिच्छा हि नारीणां पुत्रकोट्यां विशिष्यते ।
यथावयो हि राज्यानि प्राप्नुवन्ति नृपक्षये ॥ ८ ॥
इक्ष्वाकुकुलनाथेऽस्मिंस्तल्लोपयितुमिच्छसि ।
राजा भवतु ते पुत्रो भरतः शास्तु मेदिनीम् ॥ ९ ॥
वयं तत्र गमिष्यामो यत्र रामो गमिष्यति ।
न हि ते विषये कश्चिद्ब्राह्मणे वस्तुमर्हति ॥ १० ॥
तादृशं त्वममर्यादमद्य कर्म चिकीर्षसि ।
आश्चर्यमिव पश्यामि यस्यास्ते वृत्तमीदृशम् ॥ ११ ॥
आचरन्त्या न विवृता सद्यो भवति मेदिनी ।
महाब्रह्मर्षिजुष्टा वा ज्वलन्तो भीमदर्शनाः ॥ १२ ॥
धिग्वाग्दण्डा न हिंसन्ति रामप्रव्राजने स्थिताम् ।
आम्रं छित्त्वा कुठारेण निम्बं परिचरेत्तु यः ॥ १३ ॥
यश्चैनं पयसा सिञ्चेन्नैवास्य मधुरो भवेत् ।
अभिजातं हि ते मन्ये यथा मातुस्तथैव च ॥ १४ ॥
न हि निम्बात् स्रवेत् क्षौद्रं लोके निगदितं वचः ।
तव मातुरसद्ग्राहं विद्मः पूर्वं यथा श्रुतम् ॥ १५ ॥
सर्वभूतरुतं तस्मात् सञ्जज्ञे वसुधाधिपः ।
तेन तिर्यग्गतानां च भूतानां विदितं वचः ॥ १६ ॥
ततो जृम्भस्य शयने विरुताद्भूरिवर्चसः ।
पितुस्ते विदितो भावः स तत्र बहुधाऽहसत् ॥ १७ ॥
तत्र ते जननी क्रुद्धा मृत्युपाशमभीप्सती ।
हासं ते नृपतं सौम्य जिज्ञासामीति चाब्रवीत् ॥ १८ ॥
नृपश्चोवाच तां देवीं शंसामि ते यदि ।
ततो मे मरणं सद्यो भविष्यति न संशयः ॥ १९ ॥
माता ते पितरं देवि ततः केकयमब्रवीत् ।
शंस मे जीव वा मा वा न मामपहसिष्यसि ॥ २० ॥
प्रियया च तथोक्तः सन् केकयः पृथिवीपतिः ।
तस्मै तं वरदायार्थं कथयामास तत्त्वतः ॥ २१ ॥
ततः स वरदः साधू राजानं प्रत्यभाषत ।
म्रियतां ध्वंसतां वेयं मा कृथास्त्वं महीपते ॥ २२ ॥
स तच्छ्रुत्वा वचस्तस्य प्रसन्नमनसो नृपः ।
मातरं ते निरस्याशु विजहार कुबेरवत् ॥ २३ ॥
तथा त्वमपि राजानं दुर्ज्जनाचरिते पथि ।
असद्ग्राहमिमं मोहात् कुरुषे पापदर्शिनि ॥ २४ ॥
सत्यश्चाद्य प्रवादोऽयं लौकिकः प्रतिभाति मा ।
पितॄन् समनुजायन्ते नरा मातरमङ्गनाः ॥ २५ ॥
नैवं भव गृहाणेदं यदाह वसुधाधिपः ।
भर्त्तुरिच्छामुपास्वेह जनस्यास्य गतिर्भव ॥ २६ ॥
मा त्वं प्रोत्साहिता पापैर्देवराजसमप्रभम् ।
भर्त्तारं लोकभर्त्तारमसद्धर्ममुपादधाः ॥ २७ ॥
न हि मिथ्या प्रतिज्ञातं करिष्यति तवानघः ।
श्रीमान् दशरथो राजा देवि राजीवलोचनः ॥ २८ ॥
ज्येष्ठो वदान्यः कर्मण्यः स्वधर्मपरिरक्षिता ।
रक्षिता जीवलोकस्य बली रामोऽभिषिच्यताम् ॥ २९ ॥
परिवादो हि ते देवि महान् लोके चरिष्यति ।
यदि रामो वनं याति विहाय पितरं नृपम् ॥ ३० ॥
स राज्यं राघवः पातु भव त्वं विगतज्वरा ।
न हि ते राघवादन्यः क्षमः पुरवरे वसेत् ॥ ३१ ॥
रामे हि यौवराज्यस्थे राजा दशरथो वनम् ।
प्रवेक्ष्यति महेष्वासः पूर्ववृत्तमनुस्मरन् ॥ ३२ ॥
इति सान्त्वैश्च तीक्ष्णैश्च कैकेयीं राजसंसदि ।
सुमन्त्रः क्षोभयामास भूय एव कृताञ्जलिः ॥ ३३ ॥
नैव सा क्षुम्यते देवी न च स्म परिदूयते ।
न चास्या मुखवर्णस्य विक्रिया लक्ष्यते तदा ॥ ३४ ॥