तेषामेवं विषण्णानां पीडितानामतीव च ।
बाष्पविप्लुतनेत्राणां सशोकानां मुमूर्षया ॥ १ ॥
अनुगम्य निवृत्तनां रामं नगरवासिनाम् ।
उद्गतानीव सत्त्वानि बभूबुरमनस्विनाम् ॥ २ ॥
स्वंस्वं निलयमागम्य पुत्रदारैः समावृताः ।
अश्रूणि मुमुचुः सर्वे बाष्पेण पिहिताननाः ॥ ३ ॥
न चाहृष्यन्न चामोदन् वणिजो न प्रसारयन् ।
न चाशोभन्त पुण्यानि नापचन् गृहमेधिनः ॥ ४ ॥
नष्टं दृष्ट्वा नाभ्यनन्दन् विपुलं वा धनागमम् ।
पुत्रं प्रथमजं लब्ध्वा जननी नाभ्यनन्दत ॥ ५ ॥
गृहेगृहे रुदन्त्यश्च भर्तारं गृहमागतम् ।
व्यगर्हयन्त दुःखार्त्ता वाग्भिस्तोत्रैरिव द्विपान् ॥ ६ ॥
किं नु तेषां गृहैः कार्य्यं किं दारैः किं धनेन वा ।
पुत्रैर्वा किं सुखैर्वापि ये न पश्यन्ति राघवम् ॥ ७ ॥
एकः सत्पुरुषो लोके लक्ष्मणः सह सीतया ।
योऽनुगच्छति काकुत्स्थं रामं परिचरन् वने ॥ ८ ॥
आपगाः कृतपुण्यास्ताः पद्मिन्यश्च सरांसि च ।
येषु स्नास्यति काकुत्स्थो विगाह्य सलिलं शुचि ॥ ९ ॥
शोभयिष्यन्ति काकुत्स्थमटव्यो रम्यकाननाः ।
आपगाश्च महानूपाः सानुमन्तश्च पर्वताः ॥ १० ॥
काननं वापि शैलं वा यं रामोऽभिगमिष्यति ।
प्रियातिथिमिव प्राप्तं नैनं शक्ष्यन्त्यनर्चितुम् ॥ ११ ॥
विचित्रकुसुमापीडा बहुमञ्जरिधारिणः ।
राघवं दर्शयिष्यन्ति नगा भ्रमरशालिनः ॥ १२ ॥
अकाले चापि मुख्यानि पुष्पाणि च फलानि च ।
दर्शयिष्यन्त्यनुक्रोशाद्गिरयो राममागतम् ॥ १३ ॥
विदर्शयन्तो विविधान् भूयश्चित्रांश्च निर्झरान् ।
पादपाः पर्वताग्रेषु रमयिष्यन्ति राघवम् ॥ १४ ॥
यत्र रामो भयं नात्र नास्ति तत्र पराभवः ।
स हि शूरो महाबाहुः पुत्रो दशरथस्य च ॥ १५ ॥
पुराभवति नो दूरादनुगच्छाम राघवम् ।
पादच्छाया सुखा भर्तुस्तादृशस्य महात्मनः ॥ १६ ॥
स हि नाथो जनस्यास्य स गतिः स परायणम् ।
वयं परिचरिष्यामः सीतां यूयं तु राघवम् ॥ १७ ॥
इति पौरस्त्रियो भर्तॄन् दुःखार्तास्तत्तदब्रुवन् ।
युष्माकं राघवो़ऽरण्ये योगक्षेमं विधास्यति ॥ १८ ॥
सीता नारीजनस्यास्य योगक्षेमं करिष्यति ।
को न्वनेनाप्रतीतेन सोत्कण्ठितजनेन च ॥ १९ ॥
सम्प्रीयेतामनोज्ञेन वासेन हृतचेतसा ।
कैकेय्या यदि चेद्राज्यं स्यादधर्म्यमनाथवत् ॥ २० ॥
न हि नो जीवितेनार्थः कुतः पुत्रैः कुतो धनैः ।
यया पुत्रश्च भर्ता च त्यक्तावैश्वर्यकारणात् ॥ २१ ॥
कं सा परिहरेदन्यं कैकेयी कुलपांसनी ।
कैकेय्या न वयं राज्ये भृतका निवसेम हि ॥ २२ ॥
जीवन्त्या जातु जीवन्त्यः पुत्रैरपि शपामहे ।
या पुत्रं पार्थिवेन्द्रस्य प्रवासयति निर्घृणा ॥ २३ ॥
कस्तां प्राप्य सुखं जीवेदधर्म्यां दुष्टचारिणीम् ।
उपद्रुतमिदं सर्वमनालम्बमनायकम् ॥ २४ ॥
कैकेय्या हि कृते सर्वं विनाशमुपयास्यति ।
न हि प्रव्रजिते रामे जीविष्यति महीपतिः ॥ २५ ॥
मृते दशरथे व्यक्तं विलापस्तदनन्तरम् ।
ते विषं पिबतालोड्य क्षीणपुण्याः सुदुर्गताः ॥ २६ ॥
राघवं वानुगच्छध्वमश्रुतिं वापि गच्छत ।
मिथ्या प्रव्राजितो रामः सभार्य्यः सह लक्ष्मणः ॥ २७ ॥
भरते सन्निसृष्टाः स्मः सौनिके पशवो यथा ।
पूर्णचन्द्राननः श्यामो गूढजत्रुररिन्दमः ॥ २८ ॥
आजानुबाहुः पद्माक्षो रामो लक्ष्मणपूर्वजः ।
पूर्वाभिभाषी मधुरः सत्यवादी महाबलः ॥ २९ ॥
सौम्यश्च सर्वलोकस्य चन्द्रवत्प्रियदर्शनः ।
नूनं पुरुषशार्दूलो मत्तमातङ्गविक्रमः ॥ ३० ॥
शोभयिष्यत्यरण्यानि विचरन् स महारथः ।
तास्तथा विलपन्त्यस्तु नगरे नागरस्त्रियः ॥ ३१ ॥
चुक्रुशुर्दुःखसन्तप्ता मृत्योरिव भयागमे ।
इत्येवं विलपन्तीनां स्त्रीणां वेश्मसु राघवम् ॥ ३२ ॥
जगामास्तं दिनकरो रजनी चाभ्यवर्त्तत ।
नष्टज्वलनसम्पाता प्रशान्ताध्यायसत्कथा ॥ ३३ ॥
तिमिरेणाभिलिप्तेव सा तदा नगरी बभौ ।
उपशान्तवणिक्पण्या नष्टहर्षा निराश्रया ॥ ३४ ॥
अयोध्या नगरी चासीन्नष्टतारमिवाम्बरम् ।
तथा स्त्रियो रामनिमित्तमातुरा यथा सुते भ्रातरि वा विवासिते ॥ ३५ ॥
विलप्य दीना रुरुदुर्विचेतसः सुतैर्हि तासामधिको हि सोऽभवत् ।
प्रशान्तगीतोत्सवनृत्तवादना व्यपास्तहर्षा पिहितापणोदया ॥ ३६ ॥
तदा ह्ययोध्या नगरी बभूव सा महार्णवः सङ्क्षपितोदको यथा ॥ ३७ ॥