सा त्वेवमुक्ता वैदेही त्वनसूयाऽनसूयया ।
प्रतिपूज्य वचो मन्दं प्रवक्तुमुपचक्रमे ॥ १ ॥
नैतदाश्चर्य्यमार्याया यन्मां त्वमनुभाषसे ।
विदितं तु ममाप्येतद्यथा नार्य्याः पतिर्गुरुः ॥ २ ॥
यद्यप्येष भवेद्भर्ता ममार्ये वृत्तवर्जितः ।
अद्वैधमुपचर्तव्यस्तथाप्येष मया भवेत् ॥ ३ ॥
किं पुनर्यो गुणः श्लाघ्यः सानुक्रोशो जितेन्द्रियः ।
स्थिरानुरागो धर्मात्मा मातृवत्पितृवत्प्रियः ॥ ४ ॥
यां वृत्तिं वर्त्तते रामः कौसल्यायां महाबलः ।
तामेव नृपनारीणामन्यासामपि वर्त्तते ॥ ५ ॥
सकृद्दृष्टास्वपि स्त्रीषु नृपेण नृपवत्सलः ।
मातृवद्वर्त्तते वीरो मानमुत्सृज्य धर्मवित् ॥ ६ ॥
आगच्छन्त्याश्च विजनं वनमेवं भयावहम् ।
समाहितं मे श्वश्र्वा च हृदये तद्धृतं महत् ॥ ७ ॥
पाणिप्रदानकाले च यत्पुरा त्वग्निसन्निधौ ।
अनुशिष्टा जनन्याऽस्मि वाक्यं तदपि मे धृतम् ॥ ८ ॥
नवीकृतं च तत्सर्वं वाक्यैस्ते धर्मचारिणि ।
पतिशुश्रूषणान्नार्य्यास्तपो नान्यद्विधीयते ॥ ९ ॥
सावित्री पतिशुश्रूषां कृत्वा स्वर्गे महीयते ।
तथावृत्तिश्च याता त्वं पतिशुश्रूषया दिवम् ॥ १० ॥
वरिष्ठा सर्वनारीणामेषा च दिवि देवता ।
रोहिणी न विना चन्द्रं मुहूर्त्तमपि दृश्यते ॥ ११ ॥
एवंविधाश्च प्रवराः स्त्रियो भर्तृदृढव्रताः ।
देवलोके महीयन्ते पुण्येन स्वेन कर्मणा ॥ १२ ॥
ततोऽनसूया संहृष्टा श्रुत्वोक्तं सीतया वचः ।
शिरस्याघ्राय चोवाच मैथिलीं हर्षयन्त्युत ॥ १३ ॥
नियमैर्विविधैराप्तं तपो हि महदस्ति मे ।
तत्संश्रित्य बलं सीते छन्दये त्वां शुचिस्मिते ॥ १४ ॥
उपपन्नं मनोज्ञं च वचनं तव मैथिलि ।
प्रीता चास्म्युचितं किं ते करवाणि ब्रवीहि मे ॥ १५ ॥
तस्यास्तद्वचनं श्रुत्वा विस्मिता मन्दविस्मया कृतमित्यब्रवीत्सीता तपोबलसमन्विताम् ।
सा त्वेवमुक्ता धर्मज्ञा तया प्रीततराऽभवत् ॥ १६ ॥
सफलं च प्रहर्षं ते हन्त सीते करोम्यहम् ।
इदं दिव्यं वरं माल्यं वस्त्रमाभरणानि च ॥ १७ ॥
अङ्गरागं च वैदेहि महार्हं चानुलेपनम् ।
मया दत्तमिदं सीते तव गात्राणि शोभयेत् ॥ १८ ॥
अनुरूपमसङ्क्लिष्टं नित्यमेव भविष्यति ।
अङ्गरागेण दिव्येन लिप्ताङ्गी जनकात्मजे ॥ १९ ॥
शोभयिष्यसि भर्त्तारं यथा श्रीविष्णुमव्ययम् ।
सा वस्त्रमङ्गरागं च भूषणानि स्रजस्तथा ॥ २० ॥
मैथिली प्रतिजग्राह प्रीतिदानमनुत्तमम् ।
प्रतिगृह्य च तत् सीता प्रीतिदानं यशस्विनी ॥ २१ ॥
श्लिष्टाञ्जलिपुटा तत्र समुपास्त तपोधनाम् ।
तथा सीतासुपासीनामनसूया दृढव्रता ॥ २२ ॥
वचनं प्रष्टुमारेभे काञ्चित् प्रियकथामनु ।
स्वयंवरे किल प्राप्ता त्वमनेन यशस्विना ॥ २३ ॥
राघवेणेति मे सीते कथा श्रुतिमुपागता ।
तां कथां श्रोतुमिच्छामि विस्तरेण च मैथिलि ॥ २४ ॥
यथानुभूतं कार्त्स्न्येन तन्मे त्वं वक्तुमर्हसि ।
एवमुक्ता तु सा सीता तां ततो धर्मचारिणीम् ॥ २५ ॥
श्रूयतामिति चोक्त्वा वै कथयामास तां कथाम् ।
मिथिलाधिपतिर्वीरो जनको नाम धर्मवित् ॥ २६ ॥
क्षत्त्रधर्मे ह्यभिरतो न्यायतः शास्ति मेदिनीम् ।
तस्य लाङ्गलहस्तस्य कर्षतः क्षेत्रमण्डलम् ॥ २७ ॥
अहं किलोत्थिता भित्त्वा जगतीं नृपतेः सुता ।
स मां दृष्ट्वा नरपतिर्मुष्टिविक्षेपतत्परः ॥ २८ ॥
पांसुकुण्ठितसर्वाङ्गीं जनको विस्मितोऽभवत् ।
अनपत्येन च स्नेहादङ्कमारोप्य च स्वयम् ॥ २९ ॥
ममेयं तनयेत्युक्त्वा स्नेहो मयि निपातितः ।
अन्तरिक्षे च वागुक्ता प्रति माऽमानुषी किल ॥ ३० ॥
एवमेतन्नरपते धर्मेण तनया तव ।
ततः प्रहृष्टो धर्मात्मा पिता मे मिथिलाधिपः ॥ ३१ ॥
अवाप्तो विपुलामृद्धिं मामवाप्य नराधिपः ।
दत्ता चास्मीष्टवद्देव्यै ज्येष्ठायै पुण्यकर्मणा ॥ ३२ ॥
तया सम्भाविता चास्मि स्निग्धया मातृसौहृदात् ।
पतिसंयोगसुलभं वयो दृष्ट्वा तु मे पिता ॥ ३३ ॥
चिन्तामभ्यगमद्दीनो वित्तनाशादिवाधनः ।
सदृशाच्चापकृष्टाच्च लोके कन्यापिता जनात् ॥ ३४ ॥
प्रधर्षणमवाप्नोति शक्रेणापि समो भुवि ।
तां धर्षणामदूरस्थां दृष्ट्वा चात्मनि पार्थिवः ॥ ३५ ॥
चिन्तार्णवगतः पारं नाससादाप्लवो यथा ।
अयोनिजां हि मां ज्ञात्वा नाध्यगच्छद्विचिन्तयन् ॥ ३६ ॥
सदृशं चानुरूपं च महीपालः पतिं मम ।
तस्य बुद्धिरियं जाता चिन्तयानस्य सन्ततम् ॥ ३७ ॥
स्वयं वरं तनूजायाः करिष्यामीति धीमतः ।
महायज्ञे तदा तस्य वरुणेन महात्मना ॥ ३८ ॥
दत्तं धनुर्वरं प्रीत्या तूणी चाक्षयसायकौ ।
असञ्चाल्यं मनुष्यैश्च यत्नेनापि च गौरवात् ॥ ३९ ॥
तन्न शक्ता नमयितुं स्वप्नेष्वपि नराधिपाः ।
तद्धनुः प्राप्य मे पित्रा व्याहृतं सत्यवादिना ॥ ४० ॥
समवाये नरेन्द्राणां पूर्वमामन्त्र्य पार्थिवान् ।
इदं च धनुरुद्यम्य सज्यं यः कुरुते नरः ॥ ४१ ॥
तस्य मे दुहिता भार्या भविष्यति न संशयः ।
तच्च दृष्ट्वा धनुः श्रेष्ठं गौरवाद्गिरिसन्निभम् ॥ ४२ ॥
अभिवाद्य नृपा जग्मुरशक्तास्तस्य तोलने ।
विश्वामित्रेण सहितो यज्ञं द्रष्टुं समागतः ॥ ४३ ॥
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा रामः सत्यपराक्रमः ।
विश्वामित्रस्तु धर्मात्मा मम पित्रा सुपूजितः ॥ ४४ ॥
प्रोवाच पितरं तत्र भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ ।
सुतौ दशरथस्येमौ धनुर्दर्शनकाङ्क्षिणौ ॥ ४५ ॥
धनुर्दर्शय रामाय राजपुत्राय दैविकम् ।
इत्युक्तस्तेन विप्रेण तद्धनुः समुपानयत् ॥ ४६ ॥
निमेषान्तरमात्रेण तदानम्य स वीर्य्यवान् ।
ज्यां समारोप्य झटिति पूरयामास वीर्यवत् ॥ ४७ ॥
तेन पूरयता वेगान्मध्ये भग्नं द्विधा धनुः ।
तस्य शब्दोऽभवद्भीमः पतितस्याशनेरिव ॥ ४८ ॥
ततोऽहं तत्र रामाय पित्रा सत्याभिसन्धिना ।
निश्चिता दातुमुद्यम्य जलभाजनमुत्तमम् ॥ ४९ ॥
दीयमानां न तु तदा प्रतिजग्राह राघवः ।
अविज्ञाय पितुश्छन्दमयोध्याधिपतेः प्रभोः ॥ ५० ॥
ततः श्वशुरमामन्त्र्य वृद्धं दशरथं नृपम् ।
मम पित्रा त्वहं दत्ता रामाय विदितात्मने ॥ ५१ ॥
मम चैवानुजा साध्वी ऊर्मिला प्रियदर्शना ।
भार्य्यार्थे लक्ष्मणस्यापि दत्ता पित्रा मम स्वयम् ॥ ५२ ॥
एवं दत्तास्मि रामाय तदा तस्मिन् स्वयम्वरे ।
अनुरक्तास्मि धर्मेण पतिं वीर्यवतां वरम् ॥ ५३ ॥