ततः पञ्चवटीं गत्वा नानाव्यालमृगायुताम् ।
उवाच भ्रातरं रामः सौमित्रिं दीप्ततेजसम् ॥ १ ॥
आगताः स्म यथोद्दिष्टममुं देशं महर्षिणा ।
अयं पञ्चवटीदेशः सौम्य पुष्पितपादपः ॥ २ ॥
सर्वतश्चार्यतां दृष्टिः कानने निपुणो ह्यसि ।
आश्रमः कतरस्मिन्नो देशे भवति सम्मतः ॥ ३ ॥
रमते यत्र वैदेही त्वमहं चैव लक्ष्मण ।
तादृशो दृश्यातां देशः सन्निकृष्टजलाशयः ॥ ४ ॥
वनरामण्यकं यत्र स्थलरामण्यकं तथा ।
सन्निकृष्टं च यत्र स्यात् समित्पुष्पकुशोदकम् ॥ ५ ॥
एवमुक्तस्तु रामेण लक्ष्मणः संयताञ्जलिः ।
सीतासमक्षं काकुत्स्थमिदं वचनमब्रवीत् ॥ ६ ॥
परवानस्मि काकुस्थ त्वयि वर्षशतं स्थिते ।
स्वयं तु रुचिरे देशे क्रियातामिति मां वद ॥ ७ ॥
सुप्रीतस्तेन वाक्येन लक्ष्मणस्य महात्मनः ।
विमृशन् रोचयामास देशं सर्वगुणान्वितम् ॥ ८ ॥
स तं रुचिरमाक्रम्य देशमाश्रमकर्मणि ।
हस्तौ गृहीत्वा हस्तेन रामः सौमित्रिमब्रवीत् ॥ ९ ॥
अयं देशः समः श्रीमान् पुष्पितैस्तरुभिर्वृतः ।
इहाश्रमपदं सौम्य यथावत्कर्तुमर्हसि ॥ १० ॥
इयमादित्यसङ्काशैः पद्मैः सुरभिगन्धिभिः ।
अदूरे दृश्यते रम्या पद्मिनी पद्मशोभिता ॥ ११ ॥
इयं गोदावरी रम्या पुष्पितैस्तरुभिर्वृता ।
हंसकारण्डवाकीर्णा चक्रवाकोपशोभिता ॥ १२ ॥
नातिदूरेण चासन्ने मृगयूथनिपीडिताः ।
मयूरनादिता रम्याः प्रांशवो बहुकन्दराः ॥ १३ ॥
दृश्यन्ते गिरयः सौम्य फुल्लैस्तरुभिरावृताः ।
सौवर्णै राजतैस्ताम्रैर्देशे देशे च धातुभिः ॥ १४ ॥
गवाक्षिता इवाभान्ति गजाः परमभक्तिभिः ।
सालैस्तालैस्तमालैश्च खर्जूरपनसाम्रकैः ॥ १५ ॥
निवारैस्तिमिशैश्चैव पुन्नागैश्चोपशोभिताः ।
चूतैरशोकैस्तिलकैश्चम्पकैः केतकैरपि ॥ १६ ॥
पुष्पगुल्मलतोपेतैस्तैस्तैस्तरुभिरावृताः ।
चन्दनैः स्पन्दनैर्नीपैः पर्णासैर्लिकुचैरपि ॥ १७ ॥
धवाश्वकर्णखदिरैः शमीकिंशुकपाटलैः ।
इदं पुण्यमिदं मेध्यमिदं बहुमृगद्विजम् ॥ १८ ॥
इह वत्स्यामि सौमित्रे सार्धमेतेन पक्षिणा ।
एवमुक्तस्तु रामेण लक्ष्मणः परवीरहा ॥ १९ ॥
अचिरेणाश्रमं भ्रातुश्चकार सुमहाबलः ।
पर्णशालां सुविपुलां तत्र सङ्खातमृत्तिकाम् ॥ २० ॥
सुस्तम्भां मस्करैर्दीर्घैः कृतवंशां सुशोभनाम् ।
शमीशाखाभिरास्तीर्य दृढपाशावपाशिताम् ॥ २१ ॥
कुशकाशशरैः पर्णैः सुपरिच्छादितां तथा ।
समीकृततलां रम्यां चकार लघुविक्रमः ॥ २२ ॥
निवासं राघवस्यार्थे प्रेक्षणीयमनुत्तमम् ।
स गत्वा लक्ष्मणः श्रीमान् नदीं गोदावरीं तदा ॥ २३ ॥
स्नात्वा पद्मानि चादाय सफलः पुनरागतः ।
ततः पुष्पबलिं कृत्वा शान्तिं च स यथाविधि ॥ २४ ॥
दर्शयामास रामाय तदाश्रमपदं कृतम् ।
स तं दृष्ट्वा कृतं सौम्यमाश्रमं सह सीतया ॥ २५ ॥
राघवः पर्णशालायां हर्षमाहारयद्भृशम् ।
सुसंहृष्टः परिष्वज्य बाहुभ्यां लक्ष्मणं तदा ॥ २६ ॥
अतिस्निग्धं च गाढं च वचनं चेदमब्रवीत् ।
प्रीतोऽस्मि ते महत्कर्म त्वया कृतमिदं प्रभो ॥ २७ ॥
प्रदेयो यन्निमित्तं ते परिष्वङ्गो मया कृतः ।
भावज्ञेन कृतज्ञेन धर्मज्ञेन च लक्ष्मण ॥ २८ ॥
त्वाया पुत्रेण धर्मात्मा न संवृत्तः पिता मम ।
एवं लक्ष्मणमुक्त्वा तु राघवो लक्ष्मिवर्धनः ॥ २९ ॥
तस्मिन् देशे बहुफले न्यवसत् सुसुखं वशी ।
कञ्चित् कालं स धर्मात्मा सीतया लक्ष्मणेन च ॥ ३० ॥
अन्वास्यमानो न्यवसत् स्वर्गलोके यथामरः ॥ ३१ ॥