तमल्पजीवितं गृध्रं स्फुरन्तं राक्षसाधिपः ।
ददर्श भूमौ पतितं समीपे राघवाश्रमात् ॥ १ ॥
सा तु ताराधिपमुखी रावणेन समीक्ष्य तम् ।
गृध्रराजं विनिहतं विललाप सुदुःखिता ॥ २ ॥
आलिङ्ग्य गृध्रं निहतं रावणेन बलीयसा ।
विललाप सुदुःखार्ता सीता शशिनिभानना ॥ ३ ॥
निमित्तं लक्षणज्ञानं शकुनिस्वरदर्शनम् ।
अवश्यं सुखदुःखेषु नराणां प्रतिदृश्यते ॥ ४ ॥
नूनं राम न जानासि महद्व्यसनमात्मनः ।
धावन्ति नूनं काकुत्स्थं मदर्थं मृगपक्षिणः ॥ ५ ॥
अयं हि पापचारेण मां त्रातुमभिसङ्गतः ।
शेते विनिहतो भूमौ ममाभाग्याद्विहङ्गमः ॥ ६ ॥
त्राहि मामद्य काकुत्स्थ लक्ष्मणेति वराङ्गना ।
सुसन्त्रस्ता समाक्रन्दच्छृण्वतां तु यथान्तिके ॥ ७ ॥
तां क्लिष्टमाल्याभरणां विलपन्तीमनाथवत् ।
अभ्यधावत वैदेहीं रावणो राक्षसाधिपः ॥ ८ ॥
तां लतामिव वेष्टन्तीमालिङ्गन्तीं महाद्रुमान् ।
मुञ्च मुञ्चेति बहुशः प्रवदन् राक्षसाधिपः ॥ ९ ॥
क्रोशन्तीं राम रामेति रामेण रहितां वने ।
जीवितान्ताय केशेषु जग्राहान्तकसन्निभः ॥ १० ॥
प्रधर्षितायां सीतायां बभूव सचराचरम् ।
जगत्सर्वममर्यादं तमसाऽन्धेन संवृतम् ॥ ११ ॥
न वाति मारुतस्तत्र निष्प्रभोभूद्दिवाकरः ।
दष्ट्वा सीतां परामृष्टां दीनां दिव्येन चक्षुषा ॥ १२ ॥
कृतं कार्यमिति श्रीमान् व्याजहार पितामहः ।
दृषट्वा सीतां परामृष्टां दण्डकारण्यवासिनः ॥ १३ ॥
रावणस्य विनाशं च प्राप्तं बुध्वा यदृच्छया ।
स तु तां रामरामेति रुदन्तीं लक्ष्मणेति च ॥ १४ ॥
जगामादाय चाकाशं रावणो राक्षसेश्वरः ।
तप्ताभरणवर्णाङ्गी पीतकौशेयवासिनी ॥ १५ ॥
रराज राजपुत्री तु विद्युत्सौदामिनी यथा ।
उद्धूतेन च वस्त्रेण तस्याः पीतेन रावणः ॥ १६ ॥
अधिकं प्रतिबभ्राज गिरिर्दीप्त इवाग्नीना ।
तस्याः परमकल्याण्यास्ताम्राणि सुरभीणि च ॥ १७ ॥
पद्मपत्त्राणि वैदेह्या अभ्यकीर्यन्त रावणम् ।
तस्याः कौशेयमुद्धूतमाकाशे कनकप्रभम् ॥ १८ ॥
बभौ चादित्यरागेण ताम्रमभ्रमिवातपे ।
तस्यास्तत्सुनसं वक्रमाकाशे रावणाङ्कगम् ॥ १९ ॥
न रराज विना रामं विनालमिव पङ्कजम् ।
बभूव जलदं नीलं भित्त्वा चन्द्र इवोदितः ॥ २० ॥
सिललाटं सुकेशान्तं पद्मगर्भाभमव्रणम् ।
शुक्लैः सुविमलैर्दन्तैः प्रभावद्भिरलङ्कृतम् ॥ २१ ॥
तस्यास्तद्विमलं वक्रमाकाशे रावणाङ्कगम् ।
रुदितं व्यपमृष्टास्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम् ॥ २२ ॥
सुनासं चारुताम्रोष्ठमाकाशे हाटकप्रभम् ।
राक्षसेन समाधूतं तस्यास्तद्वदनं शुभम् ॥ २३ ॥
शुशुभे न विना रामं दिवा चन्द्र इवोदितः ।
सा हेमवर्णा नीलाङ्गं मैथिली राक्षसाधिपम् ॥ २४ ॥
शुशुभे काञ्चनी काञ्ची नीलं मणिमिवाश्रिता ।
सा पद्मगौरी हेमाभा रावणं जनकात्मजा ॥ २५ ॥
विद्युद्घनमिवाविश्य शुशुभे तप्तभूषणा ।
तरुप्रवालरक्ता सा नीलाङ्गं राक्षसेश्वरम् ॥ २६ ॥
प्राशोभयत वैदेही गजं कक्ष्येव काञ्चनी ।
तस्या भूषणघोषेण वैदेह्या राक्षसाधिपः ॥ २७ ॥
बभौ सचपलो नीलः सघोष इव तोयदः ।
उत्तमाङ्गाच्च्युता तस्याः पुष्पवृष्टिः समन्ततः ॥ २८ ॥
सीताया ह्रियमाणायाः पपात धरणीतले ।
सा तु रावणवेगेन पुष्पवृष्टिः समन्ततः ॥ २९ ॥
समाधूता दशग्रीवं पुनरेवाभ्यवर्तत ।
अभ्यवर्तत पुष्पाणां धारा वैश्रवणानुजम् ॥ ३० ॥
नक्षत्रमाला विमला मेरुं नगमिवोमन्नम् ।
चरणान्नूपुरं भ्रष्टं वैदेह्या रत्नभूषितम् ॥ ३१ ॥
विद्युन्मण्डलसङ्काशं पपात मधुरस्वनम् ।
तां महोल्कामिवाकाशे दीप्यमानां स्वतेजसा ॥ ३२ ॥
जहाराकाशमाविश्य सीतां वैश्रवणानुजः ।
तस्यास्तान्यग्निवर्णानि भूषणानि महीतले ॥ ३३ ॥
सघोषाण्यवकीर्यन्त क्षीणास्तारा इवाम्बरात् ।
तस्याः स्तनान्तराद् भ्रष्टो हारस्ताराधिपद्युतिः ॥ ३४ ॥
वैहेह्या निपतन् भाति गङ्गेव गगनाच्च्युता ।
उत्पन्नवाताभिहता नानाद्विजगणायुताः ॥ ३५ ॥
मा भैरिति विधूताग्रा व्याजह्रुरिव पादपाः ।
नलिन्यो ध्वस्तकमलास्त्रस्तमीनजलेचराः ॥ ३६ ॥
सखीमिव गतोच्छ्वासामन्वशोचन्त मैथिलीम् ।
समन्तादभिसम्पत्य सिंहव्याघ्रमृगद्विजाः ॥ ३७ ॥
अन्वधावंस्तदा रोषोत्सीतां छायनुगामिनः ।
जलप्रपातास्रमुखाः शृङ्गैरुच्छ्रितबाहवः ॥ ३८ ॥
सीतायां ह्रियमाणायां विक्रोशन्तीव पर्वताः ।
ह्रियमाणां तु वैदेहीं दृष्ट्वा दीनो दिवाकरः ॥ ३९ ॥
प्रतिध्वस्तप्रभः श्रीमानासीत् पाण्डरमण्डलः ।
यत्र रामस्य वैदेहीं भार्यां हरति रावणः ॥ ४० ॥
इति सर्वाणि भूतानि गणशः पर्यदेवयन् ।
वित्रस्तका दीनमुखा रुरुदुर्मृगपोतकाः ॥ ४१ ॥
उद्वीक्ष्योद्वीक्ष्य नयनैरास्रपाताविलेक्षणाः ।
सुप्रवेपितगात्राश्च बभूवुर्वनदेवताः ॥ ४२ ॥
विक्रोशन्तीं दृढं सीतां दृष्ट्वा दुःखं तथा गताम् ।
तां तु लक्ष्मण रामेति क्रोशन्तीं मधुरस्वरम् ॥ ४३ ॥
अवेक्षमाणां बहुशो वैदेहीं धरणीतलम् ।
स तामाकुलकेशान्तां विप्रमृष्टविशेषकाम् ॥ ४४ ॥
जहारात्मविनाशाय दशग्रीवो मनस्विनीम् ।
ततस्तु सा चारुदती शुचिस्मिता विनाकृता बन्धुजनेन मैथिली ॥ ४५ ॥
अपश्यती राघवलक्ष्मणावुभौ विवर्णवक्त्रा भयभारपीडिता ॥ ४६ ॥