ततः क्रोधसमाविष्टं संरब्धं तमुपागतम् ।
अहं प्रसादयाञ्चक्रे भ्रातरं प्रियकाम्यया ॥ १ ॥
दिष्ट्यासि कुशली प्राप्तो निहतश्च त्वया रिपुः ।
अनाथस्य हि मे नाथस्त्वमेको नाथनन्दनः ॥ २ ॥
इदं बहुशलाकं ते पूर्णचन्द्रमिवोदितम् ।
छत्त्रं सवालव्यजनं प्रतीच्छस्व मयोद्यतम् ॥ ३ ॥
आर्तश्चाथ बिलद्वारि स्थितः संवत्सरं नृप ।
दृष्ट्वाहं शोणितं द्वारि बिलाच्चापि समुत्थितम् ॥ ४ ॥
अपिधाय बिलद्वारं शैलशृङ्गेण तत्तथा ।
तस्माद्देशादपाक्रम्य किष्किन्धां प्राविशं पुनः ॥ ५ ॥
विषादात्त्विह मां दृष्ट्वा पौरैर्मन्त्रिभिरेव च ।
अभिषिक्तो न कामेन तन्मे त्वं क्षन्तुमर्हसि ॥ ६ ॥
त्वमेव राजा मानार्हः सदा चाहं यथापुरम् ।
राजभावनियोगोऽयं मया त्वद्विरहात्कृतः ॥ ७ ॥
सामात्यपौरनगरं स्थितं निहतकण़्टकम् ।
न्यासभूतमिदं राज्यं तव निर्यातयाम्यहम् ॥ ८ ॥
मा च रोषं कृथाः सौम्य मयि शत्रुनिबर्हण ।
याचे त्वां शिरसा राजन् मया बद्धोऽयमञ्जलिः ॥ ९ ॥
बलादस्मि समागम्य मन्त्रिभिः पुरवासिभिः ।
राजभावे नियुक्तोऽहं शून्यदेशजिगीषया ॥ १० ॥
स्निग्धमेवं ब्रुवाणं मां स तु निर्भर्त्स्य वानरः ।
धिक् त्वामिति च मामुक्त्वा बहु तत्तदुवाच ह ॥ ११ ॥
प्रकृतीश्च समानीय मन्त्रिणश्चैव सम्मतान् ।
मामाह सुहृदां मध्ये वाक्यं परमगर्हितम् ॥ १२ ॥
विदितं वो यथा रात्रौ मायावी स महासुरः ।
मां समाह्वयत क्रूरो युद्धकाङ्क्षी सुदुर्मतिः ॥ १३ ॥
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा निस्सृतोऽहं नृपालयात् ।
अनुयातश्च मां तूर्णमयं भ्राता सुदारुणः ॥ १४ ॥
स तु दृष्टैव मां रात्रौ सद्वितीयं महाबलः ।
प्राद्रवद्भयसन्त्रस्तो वीक्ष्यावां तमनुद्रुतौ ॥ १५ ॥
अनुद्रुतश्च वेगेन प्रविवेश महाबिलम् ।
तं प्रविष्टं विदित्वा तु सुघोरं सुमहद्बिलम् ॥ १६ ॥
अयमुक्तोऽथ मे भ्राता मया तु क्रूरदर्शनः ।
अहत्वा नास्ति मे शक्तिः प्रतिगन्तुमितः पुरीम् ॥ १७ ॥
बिलद्वारि प्रतीक्ष त्वं यावदेनं निहन्म्यहम् ।
स्थितोऽयमिति मत्वा तु प्रविष्टोऽहं दुरासदम् ॥ १८ ॥
तं च मे मार्गमाणस्य गतः संवत्सरस्तदा ।
स तु दृष्टो मया शत्रुरनिर्वेदाद्भयावहः ॥ १९ ॥
निहतश्च मया तत्र सोऽसुरो बन्धुभिः सह ।
तस्यास्यात्तु प्रवृत्तेन रुधिरौघेण तद्विलम् ॥ २० ॥
पूर्णमासीद्दुराक्रामं स्तनतस्तस्य भूतले ।
सूदयित्वा तु तं शत्रुं विक्रान्तं दुन्दुभेः सुतम् ॥ २१ ॥
निष्क्रामन्नैव पश्यामि बिलस्य पिहितं मुखम् ।
विक्रोशमानस्य तु मे सुग्रीवेति पुनःपुनः ॥ २२ ॥
यदा प्रतिवचो नास्ति ततोऽहं भृशदुःखितः ।
पादप्रहारैस्तु मया बहुभिस्तद्विदारितम् ॥ २३ ॥
ततोऽहं तेन निष्क्रम्य पथा पुरमुपागतः ।
अत्रानेनास्मि संरुद्धो राज्यं प्रार्थयताऽऽत्मनः ॥ २४ ॥
सुग्रीवेण नृशंसेन विस्मृत्य भ्रातृसौहृदम् ।
एवमुक्त्वा तु मां तत्र वस्त्रेणैकेन वानरः ॥ २५ ॥
निर्वासयामास तदा वाली विगतसाध्वसः ।
तेनाहमपविद्धश्च हृतदारश्च राघव ॥ २६ ॥
तद्भायाच्च मही क्रान्तेयं सवनार्णवा ।
ऋश्यमूकं गिरिवरं भार्याहरणदुःखितः ॥ २७ ॥
प्रविष्टोऽस्मि दुराधर्षं वालिनः कारणान्तरे ।
एतत्ते सर्वमाख्यातं वैरानुकथनं महत् ॥ २८ ॥
अनागसा मया प्राप्तं व्यसनं पश्य राघव ।
वालिनस्तु भयार्तस्य सर्वलोकाभयङ्कर ॥ २९ ॥
कर्तुमर्हसि मे वीर प्रसादं तस्य निग्रहात् ।
एवमुक्तस्तु तेजस्वी धर्मज्ञो धर्मसंहितम् ॥ ३० ॥
वचनं वक्तुमारेभे सुग्रीवं प्रहसन्निव ।
अमोघाः सूर्यसङ्काशा ममैते निशिताः शराः ॥ ३१ ॥
तस्मिन् वालिनि दुर्वृत्ते निपतिष्यन्ति वेगिताः ।
यावत्तं नाभिपश्यामि तव भार्यापहारिणम् ॥ ३२ ॥
तावत्स जीवेत् पापात्मा वाली चारित्रदूषकः ।
आत्मानुमानात् पश्यामि मग्नं त्वां शोकसागरे ॥ ३३ ॥
त्वामहं तारयिष्यामि कामं प्राप्स्यसि पुष्कलम् ।
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा राघवस्यात्मनो हितम् ॥ ३४ ॥
सुग्रिवः परमप्रीतः सुमहद्वाक्यमब्रवीत् ॥ ३५ ॥