वीक्षमाणस्ततो लङ्कां कपिः कृतमनोरथः ।
वर्धमानसमुत्साहः कार्यशेषमचिन्तयत् ॥ १ ॥
किं नु खल्ववशिष्टं मे कर्तव्यमिह साम्प्रतम् ।
यदेषां रक्षसां भूयः सन्तापजननं भवेत् ॥ २ ॥
वनं तावत् प्रमथितं प्रकृष्टा राक्षसा हताः ।
बलैकदेशः क्षपितः शेषं दुर्गविनाशनम् ॥ ३ ॥
दुर्गे विनाशिते कर्म भवेत् सुखपरिश्रमम् ।
अल्पयत्नेन कार्येऽस्मिन् मम स्यात् सफलः श्रमः ॥ ४ ॥
यो ह्ययं मम लाङ्गूले दीप्यते हव्यवाहनः ।
अस्य सन्तर्पणं न्याय्यं कर्तुमेभिर्गृहोत्तमैः ॥ ५ ॥
ततः प्रदीप्तलाङ्गूलः सविद्युदिव तोयदः ।
भवनाग्रेषु लङ्काया विचचार महाकपिः ॥ ६ ॥
गृहाद् गृहं राक्षसानामुद्यानानि च वानरः ।
वीक्षमाणो ह्यसन्त्रस्तः प्रासादांश्च चचार सः ॥ ७ ॥
अवप्लुत्य महावेगः प्रहस्तस्य निवेशनम् ।
अग्निं तत्र स निक्षिप्य श्वसनेन समो बली ॥ ८ ॥
ततोऽन्यत् पुप्लुवे वेश्म महापार्श्वस्य वीर्यवान् ।
मुमोच हनुमानग्निं कालानलशिखोपमम् ॥ ९ ॥
शुकस्य च महातेजाः सारणस्य च धीमतः ।
तथा चेन्द्रजितो वेश्म ददाह हरियूथपः ॥ १० ॥
जम्बुमालेः सुमालेश्च ददाह भवनं ततः ।
रश्मिमकेतोश्च भवनं सूर्यशत्रोस्तथैव च ॥ ११ ॥
ह्रस्वकर्णस्य दंष्ट्रस्य रोमशस्य च रक्षसः ।
युद्धोन्मत्तस्य मत्तस्य ध्वजग्रीवस्य रक्षसः ॥ १२ ॥
विद्युज्जिह्वस्य घोरस्य तथा हस्तिमुखस्य च ।
करालस्य पिशाचस्य शोणिताक्षस्य चैव हि ॥ १३ ॥
कुम्भकर्णस्य भवनं मकराक्षस्य चैव हि ।
यज्ञशत्रोश्च भवनं ब्रह्मशत्रोस्तथैव च ॥ १४ ॥
नरान्तकस्य कुम्भस्य निकुम्भस्य दुरात्मनः ।
वर्जयित्वा महातेजा विभीषणगृहं प्रति ॥ १५ ॥
क्रममाणः क्रमेणैव ददाह हरिपुङ्गवः ।
तेषु तेषु महार्हेषु भवनेषु महायशाः ॥ १६ ॥
गृहेष्वृद्धिमतामृद्धिं ददाह स महाकपिः ।
सर्वेषां समतिक्रम्य राक्षसेन्द्रस्य वीर्यवान् ॥ १७ ॥
आससादाथ लक्ष्मीवान् रावणस्य निवेशनम् ।
ततस्तस्मिन् गृहे मुख्ये नानारत्नविभूषिते ॥ १८ ॥
मेरुमन्दरसङ्काशे सर्वमङ्गलशोभिते ।
प्रदीप्तमग्निमुत्सृज्य लाङ्गूलाग्रे प्रतिष्ठितम् ॥ १९ ॥
ननाद हनुमान् वीरो युगान्तजलदो यथा ।
श्वसनेन च संयोगादतिवेगो महाबलः ॥ २० ॥
कालाग्निरिव जज्वाल प्रावर्धत हुताशनः ।
प्रदीप्तमग्निं पवनस्तेषु वेश्मस्वचारयत् ॥ २१ ॥
अभूच्छ्वसनसंयोगादतिवेगो हुताशनः ।
तानि काञ्चनजालानि मुक्तामणिमयानि च ॥ २२ ॥
भवनान्यवशीर्यन्त रत्नवन्ति महान्ति च ।
तानि भग्नविमानानि निपेतुर्वसुधातले ॥ २३ ॥
भवनानीव सिद्धानामम्बरात् पुण्यसङ्क्षये ।
स्वगृहस्य परित्राणे भग्नोत्साहगतश्रियाम् ॥ २४ ॥
नूनमेषोऽग्निरायातः कपिरूपेण हा इति ।
क्रन्दन्त्यः सहसा पेतुः स्तनन्दयधराः स्त्रियः ॥ २५ ॥
काश्चिदग्निपरीतेभ्यो हर्म्येभ्यो मुक्तमूर्धजाः ।
पतन्त्यो रेजिरेऽभ्रेभ्यः सौदामिन्य इवाम्बरात् ॥ २६ ॥
वज्रविद्रुमवैदूर्यमुकारजतसंहितान् ।
विचित्रान् भवनान् धातून् स्यान्दमानान् ददर्श सः ॥ २७ ॥
नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां तृणानां हरियूथपः ।
नाग्नेर्नापि विशस्तानां राक्षसानां वसुन्धरा ॥ २८ ॥
क्वचित् किंशुकसङ्काशाः क्वचिच्छाल्मलिसन्निभाः ।
क्वचित् कुङ्कुमसङ्काशाः शिखा वह्नेश्चकाशिरे ॥ २९ ॥
हनूमता वेगवता वानरेण महात्मना ।
लङ्कापुरं प्रदग्धं तद्रुद्रेण त्रिपुरं यथा ॥ ३० ॥
ततस्तु लङ्कापुरपर्वताग्रे समुत्थितो भीमपराक्रमोऽग्निः ।
प्रमार्य चूडावलयं प्रदीप्तो हनूमता वेगवता विसृष्टः ॥ ३१ ॥
युगान्तकालानलतुल्यवेगः समारुतोऽग्निर्ववृधे दिविस्पृक् ।
विधूमरश्मिर्भवनेषु सक्तो रक्षश्शरीराज्य समर्पितार्चिः ॥ ३२ ॥
आदित्यकोटीसदृशः सुतेजा लङ्कां समाप्तां परिवार्य तिष्ठन् ।
शब्दैरनेकैरशनिप्ररूढैर्भिन्दन्निवाण्डं प्रबभौ महाग्निः ॥ ३३ ॥
तत्राम्बरादग्निरतिप्रवृद्धो रूक्षप्रभः किंशुकपुष्पचूडः ।
निर्वाणधूमाकुलराजयश्च नीलोत्पलाभाः प्रचकाशिरेऽभ्राः ॥ ३४ ॥
वज्री महेन्द्रस्त्रिदशेश्वरो वा साक्षाद्यमो वा वरुणोऽनिलो वा ।
रुद्रोऽग्निरर्को धनदश्च सोमो न वानरोऽयं स्वयमेव कालः ॥ ३५ ॥
किं ब्रह्मणः सर्वपितामहस्य सर्वस्य धातुश्चतुराननस्य ।
इहागतो वाग्रूपधारी रक्षोपसंहारकरः प्रकोपः ॥ ३६ ॥
किं वैष्णवं वा कपिरूपमेत्य रक्षोविनाशाय परं सुतेजः ।
अनन्तमव्यक्तमचिन्त्यमेकं स्वमायया साम्प्रतमागतं वा ॥ ३७ ॥
इत्येवमूचुर्बहवो विशिष्टा रक्षोगणास्तत्र समेत्य सर्वे ।
सप्राणिसङ्घां सगृहां सवृक्षां दग्धां पुरीं तां सहसा समीक्ष्य ॥ ३८ ॥
ततस्तु लङ्का सहसा प्रदग्धा सराक्षसा साश्वरथा सनागा ।
सपक्षिसङ्घा समृगा सवृक्षा रुरोद दीना तुमुलं सशब्दम् ॥ ३९ ॥
हा तात हा पुत्रक कान्त मित्र हा जीवितं भोगयुतं सुपुण्यम् ।
रक्षोभिरेवं बहुधा ब्रुवद्भिः शब्दः कृतो घोरतरः सुभीमः ॥ ४० ॥
हुताशनज्वालसमावृता सा हतप्रवीरा परिवृत्तयोधा ।
हनूमतः क्रोधबलाभिभूता बभूव शापोपहतेव लङ्का ॥ ४१ ॥
स सम्भ्रमत्रस्तविषण्णराक्षसां समुज्ज्वलज्ज्वालहुताशनाङ्किताम् ।
ददर्श लङ्कां हनुमान् महामनाः स्वयम्भुकोपोपहतामिवावनिम् ॥ ४२ ॥
भङ्क्त्वा वनं पादपरत्नसङ्कुलं हत्वा तु रक्षांसि महान्ति संयुगे ।
दग्ध्वा पुरीं तां गृहरत्नमालिनीं तस्थौ हनूमान् पवनात्मजः कपिः ॥ ४३ ॥
त्रिकूटशृङ्गाग्रतले विचित्रे प्रतिष्ठितो वानरराजसिंहः ।
प्रदीप्तलाङ्गूलकृतार्चिमाली व्यराजतादित्य इवांशुमाली ॥ ४४ ॥
रामस्य नाथस्य जगत्त्रयाणां श्रीपादमूलं मनसा जगाम] ।
ततस्तु तं वानरवीरमुख्यं महाबलं मारुततुल्यवेगम् ॥ ४५ ॥
महामतिं वायुसुतं वरिष्ठं प्रतुष्टुवुर्देवगणाश्च सर्वे ।
भङ्क्त्वा वनं महातेजा हत्वा रक्षांसि संयुगे ॥ ४६ ॥
दग्ध्वा लङ्कापुरीं रम्यां रराज स महाकपिः ।
तत्र देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाश्च परमर्षयः ॥ ४७ ॥
दृष्ट्वा प्रदग्धां तां विस्मयं परमं गताः ।
तं दृष्ट्वा वानरश्रेष्ठं हनुमन्तं महाकपिम् ॥ ४८ ॥
कालाग्निरिति सञ्चिन्त्य सर्वभूतानि तत्रसुः ।
देवाश्च सर्वे मुनिपुङ्गवाश्च गन्धर्वविद्याधरनागयक्षाः ॥ ४९ ॥
भूतानि सर्वाणि महान्ति तत्र जग्मुः परां प्रीतिमतुल्यरूपाम् ॥ ५० ॥