ततस्तस्य गिरेः शृङ्गे महेन्द्रस्य महाबलाः ।
हनुमत्प्रमुखाः प्रीतिं हरयो जग्मुरुत्तमाम् ॥ १ ॥
तं ततः प्रीतिसंहृष्टः प्रीतिमन्तं महाकपिम् ।
जाम्बवान् कार्यवृत्तान्तमष्टच्छदनिलात्मजम् ॥ २ ॥
कथं दृष्टा त्वया देवी कथं वा तत्र वर्तते ।
तस्यां वा स कथंवृत्तः क्रूरकर्मा दशाननः ॥ ३ ॥
तत्त्वतः सर्वमेतन्नः प्रबूहि त्वं महाकपे ।
श्रुतार्थाश्चिन्तयिष्यामो भूयः कार्यविनिश्चयम् ॥ ४ ॥
यश्चार्थस्तत्र वक्तव्यो गतैरस्माभिरात्मवान् ।
रक्षितव्यं च यत्तत्र तद्भवान् व्याकरोतु नः ॥ ५ ॥
स नियुक्तस्ततस्तेन संप्रहृष्टतनूरुहः ।
प्रणम्य शिरसा देव्यै सीतायै प्रत्यभाषत ॥ ६ ॥
प्रत्यक्षमेव भवतां महेन्द्राग्रात् खमाप्लुतः ।
उदधेर्दक्षिणं पारं काङ्क्षमाणः समाहितः ॥ ७ ॥
गच्छतश्च हि मे घोरं विघ्नरूपमिवाभवत् ।
काञ्चनं शिखरं दिव्यं पश्यामि सुमनोहरम् ॥ ८ ॥
स्थितं पन्थानमावृत्य मेने विघ्नं च तं नगम् ।
उपसङ्गम्य तं दिव्यं काञ्चनं नगसत्तमम् ॥ ९ ॥
कृता मे मनसा बुद्धिर्भेत्तव्योऽयं मयेति च ।
प्रहतं च मया तस्य लाङ्गूलेन महागिरेः ॥ १० ॥
शिखरं सूर्यसङ्काशं व्यशीर्यत सहस्रधा ।
व्यवसायं च तं बुद्ध्वा स होवाच महागिरिः ॥ ११ ॥
पुत्रेति मधुरां वाणीं मनः प्रह्लादयन्निव ।
पितृव्यं चापि मां विद्धि सखायं मातरिश्वनः ॥ १२ ॥
मैनाकमिति विख्यातं निवसन्तं महोदधौ ।
पक्षवन्तः पुरा पुत्र बभूवुः पर्वतोत्तमाः ॥ १३ ॥
छन्दतः पृथिवीं चेरुर्बाधमानाः समन्ततः ।
श्रुत्वा नगानां चरितं महेन्द्रः पाकशासनः ॥ १४ ॥
चिच्छेद भगवान् पक्षान् वज्रेणैषां सहस्रशः ।
अहं तु मोक्षितस्तस्मात्तव पित्रा महात्मना ॥ १५ ॥
मारुतेन तदा वत्स प्रक्षिप्तोऽस्मि महार्णवे ।
रामस्य च मया साह्ये वर्तितव्यमरिन्दम ॥ १६ ॥
रामो धर्मभृतां श्रेष्ठो महेन्द्रसमविक्रमः ।
एतच्छ्रुत्वा वचस्तस्य मैनाकस्य महात्मनः ॥ १७ ॥
कार्यमावेद्य तु गिरेरुद्यतं च मनो मम ।
स चाप्यन्तर्हितः शैलो मानुषेण वपुष्मता ॥ १८ ॥
शरीरेण महाशैलः शैलेन च महोदधौ ।
उत्तमं जवमास्थाय शेषं पन्थानमास्थितः ॥ १९ ॥
ततोऽहं सुचिरं कालं वेगेनाभ्यगमं पथि ।
ततः पश्याम्यहं देवीं सुरसां नागमातरम् ॥ २० ॥
समुद्रमध्ये सा देवी वचनं मामभाषत ।
मम भक्षः प्रदिष्टस्त्वममरैर्हरिसत्तम ॥ २१ ॥
अतस्त्वां भक्षयिष्यामि विहितस्त्वं चिरस्य मे ।
एवमुक्तः सुरसया प्राञ्जलिः प्रणतः स्थितः ॥ २२ ॥
विवर्णवदनो भूत्वा वाक्यं चेदमुदीरयम् ।
रामो दाशरथिः श्रीमान् प्रविष्टो दण्डकावनम् ॥ २३ ॥
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा सीतया च परन्तपः ।
तस्य सीता हृता भार्या रावणेन दुरात्मना ॥ २४ ॥
तस्याः सकाशं दूतोऽहं गमिष्ये रामशासनात् ।
कर्तुमर्हसि रामस्य साहाय्यं विषये सती ॥ २५ ॥
अथवा मैथिलीं दृष्ट्वा रामं चाक्लिष्टकारिणम् ।
आगमिष्यामि ते वक्त्रं सत्यं प्रतिश्रृणोमि ते ॥ २६ ॥
एवमुक्ता मया सा तु सुरसा कामरूपिणी ।
अब्रवीन्नातिवर्तेत कश्चिदेष वरो मम ॥ २७ ॥
ततोऽर्धगुणविस्तारो बभूवाहं क्षणेन तु ।
मत्प्रमाणानुरूपं च व्यादितं तु मुखं तया ॥ २८ ॥
तद्दृष्ट्वा व्यादितं चास्यं ह्रस्वं ह्यकरवं वपुः ।
तस्मिन् मुहूर्ते च पुनर्बभूवाङ्गुष्ठमात्रकः ॥ २९ ॥
अभिपत्याशु तद्वक्रं निर्गतोऽहं ततः क्षणात् ।
अब्रवीत् सुरसा देवी स्वेन रूपेण मां पुनः ॥ ३० ॥
समानय च वैदेहीं राघवेण महात्मना ।
सुखी भव महाबाहो प्रीताऽस्मि तव वानर ॥ ३१ ॥
ततोऽहं साधु साध्वीति सर्वभूतैः प्रशंसितः ।
ततोऽन्तरिक्षं विपुलं प्लुतोऽहं गरुडो यथा ॥ ३२ ॥
छाया मे निगृहीता च न च पश्यामि किञ्चन ।
सोऽहं विगतवेगस्तु दिशो दश विलोकयन् ॥ ३३ ॥
न किञ्चित्तत्र पश्यामि येन मेऽपहृता गतिः ।
ततो मे बुद्धिरुत्पन्ना किं नाम गगने मम ॥ ३४ ॥
ईदृशो विघ्न उत्पन्नो रूपं यत्र न दृश्यते ।
अधोभागे न मे दृष्टिः शोचता पातिता मया ॥ ३५ ॥
ततोऽद्राक्षमहं भीमां राक्षसीं सलिलेशयाम् ।
प्रहस्य च महानादमुक्तोऽहं भीमया तया ॥ ३६ ॥
अवस्थितमसम्भ्रान्तमिदं वाक्यमशोभनम् ।
क्वासि यन्ता महाकाय क्षुधिताया ममेप्सितः ॥ ३७ ॥
भक्षः प्रीणय मे देहं चिरमाहारवर्जितम् ।
आस्य प्रमाणादधिकं तस्याः कायमपूरयम् ॥ ३८ ॥
तस्याश्चास्यं महद्भीमं वर्धते मम भक्षणे ।
न च मां साधु बुबुधे मम वा निकृतं कृतम् ॥ ३९ ॥
ततोऽहं विपुलं रूपं सङ्क्षिप्य निमिषान्तरात् ।
तस्या हृदयमादाय प्रपतामि नभःस्थलम् ॥ ४० ॥
सा विसृष्टभुजा भीमा पपात लवणाम्भसि ।
मया पर्वतसङ्काशा निकृत्तहृदया सती ॥ ४१ ॥
श्रृणोमि खगतानां च सिद्धानां चारणैः सह ।
राक्षसी सिंहिका भीमा क्षिप्रं हनुमता हता ॥ ४२ ॥
तां हत्वा पुनरेवाहं कृत्यमात्ययिकं स्मरन् ।
गत्वा चाहं महाध्वानं पश्यामि नगमण्डितम् ॥ ४३ ॥
अस्तं दिनकरे याते रक्षसां निलयं पुरम् ।
प्रविष्टोऽहमविज्ञातो रक्षोभि र्भीमविक्रमैः ॥ ४४ ॥
तत्र प्रविशतश्चापि कल्पान्तघनसन्निभा ।
अट्टहासं विमुञ्चन्ती नारी काप्युत्थिता पुरः ॥ ४५ ॥
जिघांसन्तीं ततस्तां तु ज्वलदग्निशिरोरुहाम् ।
सव्यमुष्टिप्रहारेण पराजित्य सुभैरवाम् ॥ ४६ ॥
प्रदोषकाले प्रविशं भीतयाऽहं तयोदितः ।
अहं लङ्कापुरी वीर निर्जिता विक्रमेण ते ॥ ४७ ॥
यस्मात्तस्माद्विजेतासि सर्व रक्षांस्यशेषतः ।
तत्राहं सर्वरात्रं तु विचिन्वन् जनकात्मजाम् ॥ ४८ ॥
रावणान्तःपुरगतो न चापश्यं सुमध्यमाम् ।
ततः सीतामपश्यंस्तु रावणस्य निवेशने ॥ ४९ ॥
शोकसागरमासाद्य न पारमुपलक्षये ।
शोचता च मया दृष्टं प्राकारेण समावृतम् ॥ ५० ॥
काञ्चनेन विकृष्टेन गृहोपवनमुत्तमम् ।
स प्राकारमवप्लुत्य पश्यामि बहुपादपम् ॥ ५१ ॥
अशोकवनिकामध्ये शिंशुपापादपो महान् ।
तमारुह्य च पश्यामि काञ्चनं कदलीवनम् ॥ ५२ ॥
अदूरे शिंशुपावृक्षात् पश्यामि वरवर्णिनीम् ।
श्यामां कमलपत्राक्षीमुपवासकृशाननाम् ॥ ५३ ॥
तदेकवासःसंवीतां रजोध्वस्तशिरोरुहाम् ।
शोकसन्तापदीनाङ्गीं सीतां भर्तृहिते स्थिताम् ॥ ५४ ॥
राक्षसीभिर्विरूपाभिः क्रूराभिरभिसंवृताम् ।
मांसशोणितभक्षाभिर्व्याघ्रीभिर्हरिणीमिव ॥ ५५ ॥
सामया राक्षसीमध्ये तर्ज्यमाना मुहुर्मुहुः ।
एकवेणीधरा दीना भर्तृचिन्तापरायणा ॥ ५६ ॥
रावणाद्विनिवृत्तार्था मर्तव्यकृतनिश्चया ।
कथञ्चिन्मृगशावाक्षी तूर्णमासादिता मया ॥ ५७ ॥
तां दृष्ट्वा तादृशीं नारीं रामपत्नीं यशस्विनीम् ।
तत्रैव शिंशुपावृक्षे पश्यन्नहमवस्थितः ॥ ५८ ॥
ततो हलहलाशब्दं काञ्चीनूपुरमिश्रितम् ।
शृणोम्यधिकगम्भीरं रावणस्य निवेशने ॥ ५९ ॥
ततोऽहं परमोद्विग्नः स्वं रूपं प्रतिसंहरन् ।
अहं तु शिंशुपावृक्षे पक्षीव गहने स्थितः ॥ ६० ॥
ततो रावणदाराश्च रावणश्च महाबलः ।
तं देशं समनुप्राप्त यत्र सीताऽभवत् स्थिता ॥ ६१ ॥
तद् दृष्ट्वाऽथ वरारोहा सीता रक्षोमहाबलम् ।
सङ्कुच्योरू स्तनौ पीनौ बाहुभ्यां परिरभ्य च ॥ ६२ ॥
वित्रस्तां परमोद्विग्नां वीक्षमाणां ततस्ततः ।
त्राणं किञ्चिदपश्यन्तीं वेपमानां तपस्विनीम् ॥ ६३ ॥
तामुवाच दशग्रीवः सीतां परमदुःखिताम् ।
अवाक्छिराः प्रपतितो बहुमन्यस्व मामिति ॥ ६४ ॥
यदि चेत्त्वं तु दर्पान्मां नाभिनन्दसि गर्विते ।
द्वौ मासावन्तरं सीते पास्यामि रुधिरं तव ॥ ६५ ॥
एतच्छ्रुत्वा वचस्तस्य रावणस्य दुरात्मनः ।
उवाच परमक्रुद्धा सीता वचनमुत्तमम् ॥ ६६ ॥
इक्ष्वाकुकुलनाथस्य स्नुषां दशरथस्य च ।
अवाच्यं वदतो जिह्वा कथं न पतिता तव ॥ ६७ ॥
किञ्चिद्वीर्यं तवानार्य यो मां भर्तुरसन्निधौ ।
अपहृत्यागतः पाप तेनादृष्टो महात्मना ॥ ६८ ॥
न त्वं रामस्य सदृशो दास्येऽप्यस्य न युज्यसे ।
यज्ञीयः सत्यवादी च रणश्लाघी च राघवः ॥ ६९ ॥
जानक्या परुषं वाक्यमेवमुक्तो दशाननः ।
जज्वाल सहसा कोपच्चितास्थ इव पावकः ॥ ७० ॥
विवर्त्य नयने क्रूरे मुष्टिमुद्यम्य दक्षिणम् ।
मैथिलीं हन्तुमारब्धः स्त्रीभिर्हा हा कृतं तदा ॥ ७१ ॥
स्त्रीणां मध्यात् समुत्पत्य तस्य भार्या दुरात्मनः ।
वरा मण्डोदरी नाम तया स प्रतिषेधितः ॥ ७२ ॥
उक्तश्च मधुरां वाणीं तया स मदानार्दितः ।
सीतया तव किं कार्यं महेन्द्रसमविक्रम ॥ ७३ ॥
देवगन्दर्वकान्याभिर्यक्षकन्याभिरेव च ।
सार्धं प्रभो रमस्वेह सीतया किं करिष्यसि ॥ ७४ ॥
ततस्ताभिः समेताभिर्नारीभिः स महाबलः ।
प्रसाद्य सहसा नीतो भवनं स्वं निशाचरः ॥ ७५ ॥
याते तस्मिन् दशग्रीवे राक्षस्यो विकृताननाः ।
सीतां निर्भर्त्सयामासुर्वाक्यैः क्रूरैः सुदारुणैः ॥ ७६ ॥
तृणवद्भाषितं तासां गणयामास जानकी ।
गर्जितं च तदा तासां सीतां प्राप्य निरर्थकम् ॥ ७७ ॥
वृथागर्जितनिश्चेष्टा राक्षस्यः पिशिताशनाः ।
रावणाय शशंसुस्ताः सीताध्यवसितं महत् ॥ ७८ ॥
ततस्ताः सहिताः सर्वा विहताशा निरुद्यमाः ।
परिक्षिप्य समन्तात्तां निद्रावशमुपागताः ॥ ७९ ॥
तासु चैव प्रसुप्तासु सीता भर्तृहिते रता ।
विलप्य करुणं दीना प्रशुशोच सुदुःखिता ॥ ८० ॥
तासां मध्यात् समुत्थाय त्रिजटा वाक्यमब्रवीत् ।
आत्मानं खादत क्षिप्रं न सीता विनशिष्यति ॥ ८१ ॥
जनकस्यात्मजा साध्वी स्नुषा दशरथस्य च ।
स्वप्नो ह्यद्य मया दृष्टो दारुणो रोमहर्षणः ॥ ८२ ॥
रक्षसां च विनाशाय भर्तुरस्या जयाय च ।
अलमस्मात् परित्रातुं राघवाद्राक्षसीगणम् ॥ ८३ ॥
अभियाचाम वैदेहीमेतद्धि मम रोचते ।
यस्या ह्येवंविधः स्वप्नो दुःखितायाः प्रदृश्यते ॥ ८४ ॥
सा दुःखैर्विविधैर्मुक्ता सुखमाप्नोत्यनुत्तमम् ।
प्रणिपातप्रसन्ना हि मैथिली जनकात्मजा ॥ ८५ ॥
ततः सा ह्रीमती बाला भर्तुर्विजयहर्षिता ।
अवोचद्यदि तत्तथ्यं भवेयं शरणं हि वः ॥ ८६ ॥
तां चाहं तादृशीं दृष्ट्वा सीताया दारुणां दशाम् ।
चिन्तयामास विक्रान्तो न च मे निर्वृतं मनः ॥ ८७ ॥
सम्भाषणाथ च मया जानक्याश्चिन्तितो विधिः ।
इक्ष्वाकूणां हि वशस्तु ततो मम पुरस्कृतः ॥ ८८ ॥
श्रुत्वा तु गदितां वाचं राजर्षिगणपूजिताम् ।
प्रत्यभाषत मां देवी बाष्पैः पिहितलोचना ॥ ८९ ॥
कस्त्वं केन कथं चेह प्राप्तो वानरपुङ्गव ।
का च रामेण ते प्रीतिस्तन्मे शंसितुमर्हसि ॥ ९० ॥
देवि रामस्य भर्तुस्ते सहायो भीमविक्रमः ।
सुग्रीवो नाम विक्रान्तो वानरेन्द्रो महाबलः ॥ ९१ ॥
तस्य मां विद्धि भृत्यं त्वं हनुमन्तमिहागतम् ।
भर्त्राऽहं प्रेषितस्तुभ्यं रामेणाक्लिष्टकर्मणा ॥ ९२ ॥
इदं च पुरुषव्याघ्रः श्रीमान् दाशरथिः स्वयम् ।
अङ्गुलीयमभिज्ञानमदात्तुभ्यं यशस्विनि ॥ ९३ ॥
तदिच्छामि त्वयाऽऽज्ञप्तं देवि किं करवाण्यहम् ।
रामलक्ष्मणयोः पार्श्वं नयामि त्वां किमुत्तरम् ॥ ९४ ॥
एतच्छ्रुत्वा विदित्वा च सीता जनकनन्दिनी ।
आह रावणमुत्साद्य राघवो मां नयत्विति ॥ ९५ ॥
प्रणम्य शिरसा देवीमहमार्यामनिन्दिताम् ।
राघवस्य मनोह्लादमभिज्ञानमयाचिषम् ॥ ९६ ॥
अथ मामब्रवीत् सीता गृह्यतामयमुत्तमः ।
मणिर्येन महाबाहू रामस्त्वां बहुमन्यते ॥ ९७ ॥
इत्यक्त्वा तु वरारोहा मणिप्रवरमद्भुतम् ।
प्रायच्छत् परमोद्विग्ना वाचा मां सन्दिदेश ह ॥ ९८ ॥
ततस्तस्यै प्रणम्याहं राजपुत्र्यैः समाहितः ।
प्रदक्षिणं परिक्राममिहाभ्युद्गतमानसः ॥ ९९ ॥
उत्तरं पुनरेवेदं निश्चित्य मनसा तया ।
हनुमन् मम वृत्तान्तं वक्तुमर्हसि राघवे ॥ १०० ॥
यथा श्रुत्वैव नचिरात्तावुभौ रामलक्ष्मणौ ।
सुग्रीवसहितौ वीरावुपेयातां तथा कुरु ॥ १०१ ॥
यद्यन्यथा भवेदेतद्द्वौ मासौ जीवितं मम ।
न मां द्रक्ष्यति काकुत्स्थो म्रिये साऽहमनाथवत् ॥ १०२ ॥
तच्छ्रुत्वा करुणं वाक्यं क्रोधो मामभ्यवर्तत ।
उत्तरं च मया दृष्टं कार्यशेषमनन्तरम् ॥ १०३ ॥
ततोऽवर्धत मे कायस्तदा पर्वतसन्निभः ।
युद्धकाङ्क्षी वनं तच्च विनाशयितुमारभे ॥ १०४ ॥
तद्भग्नं वनषण्डं तु भ्रान्तत्रस्तमृगद्विजम् ।
प्रतिबुद्धा निरीक्षन्ते राक्षस्यो विकृताननाः ॥ १०५ ॥
मां च दृष्ट्वा वने तस्मिन् समागम्य ततस्ततः ।
ताः समभ्यागताः क्षिप्रं रावणायाचचक्षिरे ॥ १०६ ॥
राजन् वनमिदं दुर्गं तव भग्नं दुरात्मना ।
वानरेण ह्यविज्ञाय तव वीर्यं महाबल ॥ १०७ ॥
दुर्बुद्धेस्तस्य राजेन्द्र तव विप्रियकारिणः ।
वधमाज्ञापय क्षिप्रं यथाऽसौ विलयं व्रजेत् ॥ १०८ ॥
तच्छ्रुत्वा राक्षसेन्द्रेण विसृष्टा भृशदुर्जयाः ।
राक्षसाः किङ्करा नाम रावणस्य मनोनुगाः ॥ १०९ ॥
तेषामशीतिसाहस्रं शूलमुद्गरपाणिनाम् ।
मया तस्मिन् वनोद्देशे परिघेण निषूदितम् ॥ ११० ॥
तेषां तु हतशेषा ये ते गत्वा लघुविक्रमाः ।
निहतं च महत्सैन्यं रावणायाचचक्षिरे ॥ १११ ॥
तत्रस्थान् राक्षसान् हत्वा शतं स्तम्भेन वै पुनः ।
ललामभूतो लङ्कायाः स वै विध्वंसितो मया ॥ ११२ ॥
ततः प्रहस्तस्य सुतं जम्बुमालिनमादिशत् ।
राक्षसैर्बहुभिः सार्धं घोररूपैर्भयानकैः ॥ ११३ ॥
तमहं बलसम्पन्नं राक्षसं रणकोविदम् ।
परिघेणातिघोरेण सूदयामि सहानुगम् ॥ ११४ ॥
तच्छ्रुत्वा राक्षसेन्द्रस्तु मन्त्रिपुत्रान् महाबलान् ।
पदातिबलसम्पन्नान् प्रेषयामास रावणः ॥ ११५ ॥
परिघेणैव तान् सर्वान्नयामि यमसादनम् ।
मन्त्रिपुत्रान् हताञ्छ्रुत्वा समरे लघुविक्रमान् ॥ ११६ ॥
पञ्च सेनाग्रगाञ्छूरान् प्रेषयमास रावणः ।
तानहं सहसैन्यान् वै सर्वानेवाभ्यसूदयम् ॥ ११७ ॥
ततः पुनर्दशग्रीवः पुत्रमक्षं महाबलम् ।
बहुभी राक्षसैः सार्धं प्रेषयामास रावणः ॥ ११८ ॥
तं तु मन्दोदरीपुत्रं कुमारं रणपण्डितम् ।
चर्मासिनं शतगुणं भ्रामयित्वा व्यपेषयम् ॥ ११९ ॥
तमक्षमागतं भग्नं निशम्य स दशाननः ।
तत इन्द्रजितं नाम द्वितीयं रावणः सुतम् ॥ १२० ॥
व्यादिदेश सुसङ्क्रुद्धो बलिनं युद्धदुर्मदम् ।
तच्चाप्यहं बलं सर्वं तं च राक्षसपुङ्गवम् ॥ १२१ ॥
नष्टौजसं रणे कृत्वा परं हर्षमुपागमम् ।
महतापि महाबाहुः प्रत्ययेन महाबलः ॥ १२२ ॥
प्रेषितो रावणेनैव सह वीरैर्मदोत्कटैः ।
सोऽविषह्यं हि मां बुद्ध्वा स्वबलं चावमर्दितम् ॥ १२३ ॥
ब्राह्मेणास्त्रेण स तु मां प्राबध्नाच्चातिवेगितः ।
रज्जुभिश्चाभिबध्नन्ति ततो मां तत्र राक्षसाः ॥ १२४ ॥
रावणस्य समीपं च गृहीत्वा मामुपानयन् ।
दृष्ट्वा सम्भाषितश्चाहं रावणेन दुरात्मना ॥ १२५ ॥
पृष्टश्च लङ्कागमनं राक्षसानां च तं वधम् ।
तत्सर्वं च मया तत्र सीतार्थमिति जल्पितम् ॥ १२६ ॥
अस्याहं दर्शनाकाङ्क्षी प्राप्तस्त्वद्भवनं विभो ।
मारुतस्यौरसः पुत्रो वानरो हनुमानहम् ॥ १२७ ॥
सोऽहं दूत्येन रामस्य त्वत्सकाशमिहागतः ।
सुग्रीवश्च महातेजाः स त्वां कुशलमब्रवीत् ॥ १२८ ॥
धर्मार्थकामसहितं हितं पथ्यमुवाच च ।
वसतो ऋश्यमूके मे पर्वते विपुलद्रुमे ॥ १२९ ॥
राघवो रणविक्रान्तो मित्रत्वं समुपागतः ।
तेन मे कथितं राज्ञा भार्या मे रक्षसा हृता ॥ १३० ॥
तत्र साहाय्यमस्माकं कार्यं सर्वात्मना त्वया ।
मया च कथितं तस्मै वालिनश्च वधं प्रति ॥ १३१ ॥
तत्र साहाय्यहेतोर्मे समयं कर्तुमर्हसि ।
वालिना हृतराज्येन सुग्रीवेण महाप्रभुः ॥ १३२ ॥
चक्रेऽग्निसाक्षिकं सख्यं राघवः सहलक्ष्मणः ।
तेन वालिनमुत्पाट्य शरेणैकेन संयुगे ॥ १३३ ॥
वानराणां महाराजः कृतः स प्लवता प्रभुः ।
तेन प्रस्थापितस्तुभ्यं समीपमिह धर्मतः ॥ १३४ ॥
क्षिप्रमानीयतां सीता दीयतां राघवाय च ।
यावन्न हरयो वीरा विधमन्ति बलं तव ॥ १३५ ॥
वानराणां प्रभावो हि न केन विदितः पुरा ।
देवतानां सकाशं च ये गच्छन्ति निमन्त्रिताः ॥ १३६ ॥
इति वानरराजस्त्वामाहेत्यभिहितो मया ।
मामैक्षत ततः क्रुद्धश्चक्षुषा प्रदहन्निव ॥ १३७ ॥
तेन वध्योऽहमाज्ञप्तो रक्षसा रौद्रकर्मणा ।
मत्प्रभावमविज्ञाय रावणेन दुरात्मना ॥ १३८ ॥
ततो विभीषणो नाम तस्य भ्राता महामतिः ।
तेन राक्षसराजोऽसौ याचितो मम कारणात् ॥ १३९ ॥
नैवं राक्षसशार्दूल त्यज्यतामेष निश्चयः ।
राजशास्त्रव्यपेतो हि मार्गः संसेव्यते त्वया ॥ १४० ॥
दूतवध्या न दृष्टा हि राजशास्त्रेषु राक्षस ।
दूतेन वेदितव्यं च यथार्थं हितवादिना ॥ १४१ ॥
सुमहत्यपराधेऽपि दूतस्यातुलविक्रम ।
विरूपकरणं दृष्टं न वधोऽस्तीति शास्त्रतः ॥ १४२ ॥
विभीषणेनैवमुक्तो रावणः सन्दिदेश तान् ।
राक्षसानेतदेवास्य लाङ्गूलं दह्यतामिति ॥ १४३ ॥
ततस्तस्य वचः श्रुत्वा पुच्छं समन्ततः ।
वेष्टितं शणवल्कैश्च जीर्णैः कार्पासजैः पटैः ॥ १४४ ॥
तदाऽदह्यन्त मे पुच्छं निघ्नन्तः काष्ठमुष्टिभिः ।
बद्धस्य बहुभिः पाशैर्यन्त्रितस्य च राक्षसैः ॥ १४५ ॥
ततस्ते राक्षसाः शूरा बद्धं मामग्निसंवृतम् ।
अघोषयन् राजमार्गे नगरद्वारमागताः ॥ १४६ ॥
ततोऽहं सुमहद्रूपं सङ्क्षिप्य पुनरात्मनः ।
आयसं परिघं गृह्य तानि रक्षांस्यसूदयम् ॥ १४७ ॥
ततस्तन्नगरद्वारं वेगेनाप्लुतवानहम् ।
पुच्छेन च प्रदीप्तेन तां पुरीं साट्टगोपुराम् ॥ १४८ ॥
दहाम्यहमसम्भ्रान्तो युगान्ताग्निरिव प्रजाः ।
विनष्टा जानकी व्यक्तं न ह्यदग्धः प्रदृश्यते ॥ १४९ ॥
लङ्कायां कश्चिदुद्देशः सर्वा भस्मीकृता पुरी ।
दहता च मया लङ्कां दग्धा सीता न संशयः ॥ १५० ॥
रामस्य हि महत् कार्यं मयेदं वितथीकृतम् ।
इति शोकसमाविष्टश्चिन्तामहमुपागतः ॥ १५१ ॥
अथाहं वाचमश्रौषं चारणानां शुभाक्षराम् ।
जानकी न च दग्धेति विस्मयोदन्तभाषिताम् ॥ १५२ ॥
ततो मे बुद्धिरुत्पन्ना श्रुत्वा तामद्भुतां गिरम् ।
अदग्द्धा जानकीत्येवं निमित्तैश्चोपलक्षिता ॥ १५३ ॥
दीप्यमाने तु लाङ्गूले न मां दहति पावकः ।
हृदयं च प्रहृष्टं मे वाताः सुरभिगन्धिनः ॥ १५४ ॥
तैर्निमित्तैश्च दृष्टार्थैः कारणैश्च महागुणैः ।
ऋषिवाक्यैश्च सिद्धार्थैरभवं हृष्टमानसः ॥ १५५ ॥
पुनर्दृष्ट्वा च वैदेहीं विसृष्टश्च तया पुनः ।
ततः पर्वतमासाद्य तत्रारिष्टमहं पुनः ॥ १५६ ॥
प्रतिप्लवनमारेभे युष्मद्दर्शनकाङ्क्षया ।
ततः पवनचन्द्रार्कसिद्धगन्धर्वसेवितम् ॥ १५७ ॥
पन्थानमहमाक्रम्य भवतो दृष्टवानिह ।
राघवस्य प्रभावेन भवतां चैव तेजसा ॥ १५८ ॥
सुग्रीवस्य च कार्यार्थं मया सर्वमनुष्टितम् ।
एतत्सर्वं मया तत्र यथावदुपपादितम् ॥ १५९ ॥
अत्र यन्न कृतं शेषं तत्सर्वं क्रियतामिति ॥ १६० ॥