अव्यग्रमनसो यूयं मधु सेवत वानराः ।
अहमावारयिष्यामि युष्माकं परिपन्थिनः ॥ १ ॥
श्रुत्वा हनुमतो वाक्यं हरीणां प्रवरोऽङ्गदः ।
प्रत्युवाच प्रसन्नात्मा पिबन्तु हरयो मधु ॥ २ ॥
अवश्यं कृतकार्यस्य वाक्यं हनुमतो मया ।
अकार्यमपि कर्तव्यं किमङ्ग पुनरीदृशम् ॥ ३ ॥
अङ्गदस्य मुखाच्छ्रुत्वा वचनं वानरर्षभाः ।
साधु साध्विति संहृष्टा वानराः प्रत्यपूजयन् ॥ ४ ॥
पूजयित्वाऽङ्गदं सर्वे वानरा वानरर्षभम् ।
जग्मुर्मधुवनं यत्र नदीवेगा इव द्रुतम् ॥ ५ ॥
ते प्रविष्टा मधुवनं पालानाक्रम्य वीर्यतः ।
अतिसर्गाच्च पटवो दृष्ट्वा श्रुत्वा च मैथिलीम् ॥ ६ ॥
पपुः सर्वे मधु तदा रसवत् फलमाददुः ।
उत्पत्य च ततः सर्वे वनपालान् समागतान् ॥ ७ ॥
ताडयन्ति स्म शतशः सक्तान् मधुवने तदा ।
मधूनि द्रोणमात्राणि बाहुभिः परिगृह्य ते ॥ ८ ॥
पिबन्ति सहिताः सर्वे निघ्नन्ति स्म तथाऽपरे ।
केचित्पीत्वाऽपविध्यन्ति मधूनि मधुपिङ्गलाः ॥ ९ ॥
मधूच्छिष्टेन केचिच्च जघ्नुरन्योन्यमुत्कटाः ।
अपरे वृक्षमूले तु शाखां गृह्य व्यवस्थिताः ॥ १० ॥
अत्यर्थं च मदग्लानाः पर्णान्यास्तीर्य शेरते ।
उन्मत्तभूताः प्लवगा मधुमत्ताश्च हृष्टवत् ॥ ११ ॥
क्षिपन्ति च तदाऽन्योन्यं स्खलन्ति च तथाऽपरे ।
केचित् क्ष्वेलां प्रकुर्वन्ति केचित् कूजन्ति हृष्टवत् ॥ १२ ॥
हरयो मधुना मत्ताः केचित् सुप्ता महीतले ।
कृत्वा केचिद्धसन्त्यन्ये केचित् कुर्वन्ति चेतरत् ॥ १३ ॥
कृत्वा केचिद्वदन्त्यन्ये केचिद्बुद्ध्यन्ति चेतरत् ।
येऽप्यत्र मधुपालाः स्युः प्रेष्या दधिमुखस्य तु ॥ १४ ॥
तेऽपि तैर्वानरैर्भीमैः प्रतिषिद्धा दिशो गताः ।
जानुभिस्तु प्रकृष्टाश्च देवमार्गं प्रदर्शिताः ॥ १५ ॥
अब्रुवन् परमोद्विग्ना गत्वा दधिमुखं वचः ।
हनूमता दत्तवरैर्हतं मधुवनं बलात् ॥ १६ ॥
वयं च जानुभिः कृष्टा देवमार्गं च दर्शिताः ।
ततो दधिमुखः क्रुद्धो वनपस्तत्र वानरः ॥ १७ ॥
हतं मधुवनं श्रुत्वा सान्त्वयामास तान् हरीन् ।
इहागच्छत गच्छामो वानरान् बलदर्पितान् ॥ १८ ॥
बलेन वारयिष्यामो मधु भक्षयतो वयम् ।
श्रुत्वा दधिमुखस्येदं वचनं वानरर्षभाः ॥ १९ ॥
पुनर्वीरा मधुवनं तेनैव सहसा ययुः ।
मध्ये चैषां दधिमुखः प्रगृह्य तरसा तरुम् ॥ २० ॥
समभ्यधावद्वेगेन ते च सर्वे प्लवङ्गमाः ।
ते शिलाः पादपांश्चापि पर्वतांश्चापि वानराः ॥ २१ ॥
गृहीत्वाऽभ्यगमन् क्रुद्धा यत्र ते कपिकुञ्जराः ।
ते स्वामिवचनं वीरा हृदयेष्ववसज्य तत् ॥ २२ ॥
त्वरया ह्यभ्यधावन्त सालतालशिलायुधाः ।
वृक्षस्थांश्च तलस्थांश्च वानरान् बलदर्पितान् ॥ २३ ॥
अभ्यक्रामंस्ततो वीराः पालास्तत्र सहस्रशः ।
अथ दृष्ट्वा दधिमुखं क्रुद्धं वानरपुङ्गवाः ॥ २४ ॥
अभ्यधावन्त वेगेन हनुमत्प्रमुखास्तदा ।
तं सवृक्षं महाबाहुमापतन्तं महाबलम् ॥ २५ ॥
आर्यकं प्राहरत्तत्र बाहुभ्यां कुपितोऽङ्गदः ।
मदान्धश्च न वेदैनमार्यकोऽयं ममेति सः ॥ २६ ॥
अथैनं निष्पिपेषाशु वेगवद्वसुधातले ।
स भग्नबाहूरुभुजो विह्वलः शोणितोक्षितः ॥ २७ ॥
मुमोह सहसा वीरो मुहूर्तं कपिकुञ्जरः ।
स समाश्वस्य सहसा सङ्क्रुद्धो राजमातुलः ॥ २८ ॥
वानरान् वारयामास दण्डेन मधुमोहितान् ।
स कथञ्चिद्विमुक्तस्तैर्वानरैर्वानरर्षभः ॥ २९ ॥
उवाचैकान्तमाश्रित्य भृत्यान् स्वान् समुपागतान् ।
एते तिष्ठन्तु गच्छामो भर्ता नो यत्र वानरः ॥ ३० ॥
सुग्रीवो विपुलग्रीवः सह रामेण तिष्ठति ।
सर्वं चैवाङ्गदे दोषं श्रावयिष्यामि पार्थिवे ॥ ३१ ॥
अमर्षी वचनं श्रुत्वा घातयिष्यति वानरान् ।
इष्टं मधुवनं ह्येतत् सुग्रीवस्य महात्मनः ॥ ३२ ॥
पितृपैतामहं दिव्यं देवैरपि दुरासदम् ।
स वानरानिमान् सर्वान् मधुलुब्धान् गतायुषः ॥ ३३ ॥
घातयिष्यति दण्डेन सुग्रीवः ससुहृज्जनान् ।
वध्या ह्येते दुरात्मानो नृपाज्ञापरिभाविनः ॥ ३४ ॥
अमर्षप्रभवो रोषः सफलो नो भविष्यति ।
एवमुक्त्वा दधिमुखो वनपालान् महाबलः ॥ ३५ ॥
जगाम सहसोत्पत्य वनपालैः समन्वितः ।
निमेषान्तरमात्रेण स हि प्राप्तो वनालयः ॥ ३६ ॥
सहस्रांशुसुतो धीमान् सुग्रीवो यत्र वानरः ।
रामं च लक्ष्मणं चैव दृष्ट्वा सुग्रीवमेव च ॥ ३७ ॥
समप्रतिष्ठां जगतीमाकाशान्निपपात ह ।
सन्निपत्य महावीर्यः सर्वैस्तैः परिवारितः ॥ ३८ ॥
हरिर्दधिमुखः पालैः पालानां परमेश्वरः ।
स दीनवदनो भूत्वा कृत्वा शिरसि चाञ्जलिम् ॥ ३९ ॥
सुग्रीवस्य शुभौ मूर्ध्ना चरणौ प्रत्यपीडयत् ॥ ४० ॥