तेषां सुतुमुलं शब्दं वानराणां तरस्विनाम् ।
नदतां राक्षसैः सार्धं तदा शुश्राव रावणः ॥ १ ॥
स्निग्धगम्भीरनिर्घोषं श्रुत्वा स निनदं भृशम् ।
सचिवानां ततस्तेषां मध्ये वचनमब्रवीत् ॥ २ ॥
बहूनां सुमहानादो मेघानामिव गर्जताम् ।
व्यक्तं सुमहती प्रीतिरेतेषां नात्र संशयः ॥ ३ ॥
तथा हि विपुलैर्नादश्चुक्षुभे वरुणालयः ।
तौ तु बद्धौ शरैस्तीक्ष्णैर्भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ ॥ ४ ॥
अयं च सुमहान्नादः शङ्कां जनयतीव मे ।
एतत्तु वचनं चोक्त्वा मन्त्रिणो राक्षसेश्वरः ॥ ५ ॥
उवाच नैर्ऋतांस्तत्र समीपपरिवर्तिनः ।
ज्ञायतां तूर्णमेतेषां सर्वेषां वनचारिणाम् ॥ ६ ॥
शोककाले समुत्पन्ने हर्षकारणमुत्थितम् ।
तथोक्तास्तेन सम्भ्रान्ताः प्राकारमधिरुह्य ते ॥ ७ ॥
ददृशुः पालितां सेनां सुग्रीवेण महात्मना ।
तो च मुक्तौ सुघोरेण शरबन्धेन राघवौ ॥ ८ ॥
समुत्थितौ महावेगौ विषेदुः प्रेक्ष्य राक्षसाः ।
सन्त्रस्तहृदयाः सर्वे प्राकारादवरुह्य ते ॥ ९ ॥
विषण्णवदना घोरा राक्षसेन्द्रमुपस्थिताः ।
तदप्रियं दीनमुखा रावणस्य निशाचराः ॥ १० ॥
कृत्स्नं निवेदयामासुर्यथावद्वाक्यकोविदाः ।
यौ ताविन्द्रजिता युद्धे भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ ॥ ११ ॥
निबद्धौ शरबन्धेन निष्प्रकम्पभुजौ कृतौ ।
विमुक्तौ शरबन्धेन तौ दृश्येते रणाजिरे ॥ १२ ॥
पाशानिव गजौ छित्त्वा गजेन्द्रसमविक्रमौ ।
तच्छ्रुत्वा वचनं तेषां राक्षसेन्द्रो महाबलः ॥ १३ ॥
चिन्ताशोकसमाक्रान्तो विषण्णवदनोऽब्रवीत् ।
घोरैर्दत्तवरैर्बद्धौ शरैराशीविषोपमैः ॥ १४ ॥
अमोघैः सूर्यसङ्काशैः प्रमथ्येन्द्रजिता युधि ।
तदस्त्रबन्धमासाद्य यदि मुक्तौ रिपू मम ॥ १५ ॥
संशयस्थमिदं सर्वमनुपश्याम्यहं बलम् ।
निष्फलाः खलु संवृत्ताः शरा वासुकितेजसः ॥ १६ ॥
आदत्तं यैः सुसङ्ग्रामे रिपूणां मम जीवितम् ।
एवमुक्त्वा तु सङ्क्रुद्धो निःश्वसन्नुरगो यथा ॥ १७ ॥
अब्रवीद्रक्षसां मध्ये धूम्राक्षं नाम राक्षसम् ।
बलेन महता युक्तो रक्षसां भीमविक्रम ॥ १८ ॥
त्वं वधायाभिनिर्याहि रामस्य सह वानरैः ।
एवमुक्तस्तु धूम्राक्षो राक्षसेन्द्रेण धीमता ॥ १९ ॥
कृत्वा प्रणामं संहृष्टो निर्जगाम नृपालयात् ।
अभिनिष्कम्य तद्द्वारं बलाध्यक्षमुवाच ह ॥ २० ॥
त्वरयस्व बलं तूर्णं किं चिरेण युयुत्सतः ।
धूम्राक्षवचनं श्रुत्वा बलाध्यक्षो बलानुगः ॥ २१ ॥
बलमुद्योजयामास रावणस्याज्ञया द्रुतम् ।
विगर्जमानाः संहृष्टा धूम्राक्षं पर्यवारयन् ॥ २२ ॥
विविधायुधहस्ताश्च शूलमुद्गरपाणयः ।
गदाभिः पट्टिशैर्दण्डैरायसैर्मुसलैर्भृशम् ॥ २३ ॥
परिघैर्बिन्दिपालैश्च भल्लैः प्रासैः परश्वधैः ।
निर्ययू राक्षसा दिग्भ्योनर्दन्तो जलदा यथा ॥ २४ ॥
रथैः कवचिनस्त्वन्ये ध्वजैश्च समलङ्कृतैः ।
सुवर्णजालविहितैः खरैश्च विविधाननैः ॥ २५ ॥
हयैः परमशीघ्रैश्च गजैन्द्रैश्च मदोत्कटैः ।
निर्ययू राक्षसव्याघ्रा व्याघ्रा इव दुरासदाः ॥ २६ ॥
वृकसिंहमुखैर्युक्तं खरैः कनकभूषणैः ।
आरुरोह रथं दिव्यं धूम्राक्षः खरनिस्वनः ॥ २७ ॥
प्रहसन् पश्चिमद्वारं हनूमान् यत्र यूथपः ।
रथप्रवरमास्थाय खरयुक्तं खरस्वनम् ॥ २८ ॥
प्रयान्तं तु महाघोरं राक्षसं भीमविक्रमम् ।
अन्तरिक्षगता घोराः शकुनाः प्रत्यवारयन् ॥ २९ ॥
रथशीर्षे महान् भीमो गृध्रश्च निपपात ह ।
ध्वजाग्रे ग्रथिताश्चैव निपेतुः कुणपाशनाः ॥ ३० ॥
रुधिरार्द्रो महान् श्वेतः कबन्धः पतितो भुवि ।
विस्वरं चोत्सृजन्नादं धूम्नाक्षस्य समीपतः ॥ ३१ ॥
ववर्ष रुधिरं देवः सञ्चचाल च मेदिनी ।
प्रतिलोभं ववौ वायुर्निर्घातसमनिस्वनः ॥ ३२ ॥
तिमिरौघावृतास्तत्र दिशश्च न चकाशिरे ।
स तूत्पातांस्तदा दृष्ट्वा राक्षसानां भयावहान् ॥ ३३ ॥
प्रादुर्भूतान् सुघोरांश्च धूम्राक्षो व्यथितोऽभवत् ।
मुमुहू राक्षसाः सर्वे धूम्राक्षस्य पुरस्सराः ॥ ३४ ॥
ततः सुभीमो बहुभिर्निशाचरैर्वृतोऽभिनिष्क्रम्य रणोत्सुको बली ।
ददर्श तां राघवबाहुपालितां महौघकल्पां बहुवानरीं चमूम् ॥ ३५ ॥