धूम्राक्षं प्रेक्ष्य निर्यान्तं राक्षसं भीमविक्रमम् ।
विनेदुर्वानराः सर्वे प्रहृष्टा युद्धकाङ्क्षिणः ॥ १ ॥
तेषां सुतुमुलं युद्धं सञ्जज्ञे हरिरक्षसाम् ।
अन्योन्यं पादपैर्घोरं निघ्नतां शूलमुद्गरैः ॥ २ ॥
घोरैश्च परिघैश्चित्रैस्त्रिशूलैश्चापि संहतैः ।
राक्षसैर्वानरा घोरैर्विनिकृत्ताः समन्ततः ॥ ३ ॥
राक्षसाश्चापि सङ्क्रुद्धा वानरान्निशितैः शरैः ।
विव्यधुर्घोरसङ्काशैः कङ्कपत्रैरजिह्मगैः ॥ ४ ॥
ते गदाभिश्च भीमाभिः पट्टिशैः कूटमुद्गरैः ।
विदार्यमाणा रक्षोभिर्वानरास्ते महाबलाः ॥ ५ ॥
अमर्षाज्जनितोद्धर्षाश्चक्रुः कर्माण्यभीतवत् ।
शरनिर्भिन्नगात्रास्ते शूलनिर्भिन्नदेहिनः ॥ ६ ॥
जगृहुस्ते द्रुमांस्तत्र शिलाश्च हरियूथपाः ।
ते भीमवेगा हरयो नर्दमानास्ततस्ततः ॥ ७ ॥
ममन्थू राक्षसान् भीमान्नामानि च बभाषिरे ।
तद्वभूवाद्भुतं घोरं युद्धं वानररक्षसाम् ॥ ८ ॥
शिलाभिर्विविधाभिश्च बहुभिश्चैव पादपैः ।
राक्षसा मथिताः केचिद्वानरैर्जितकाशिभिः ॥ ९ ॥
ववमू रुधिरं केचिन्मुखै रुधिरभोजनाः ।
पार्श्वेषु दारिताः केचित् केचिद्राशीकृता द्रुमैः ॥ १० ॥
शिलाभिश्चूर्णिताः केचित् केचिद्दन्तैर्विदारिताः ।
ध्वजैर्विमथितैर्भग्नैः खरैश्च विनिपातितैः ॥ ११ ॥
रथैर्विध्वंसितैश्चापि पतितै रजनीचरैः ।
गजेन्द्रैः पर्वताकारैः पर्वताग्रैर्वनौकसाम् ॥ १२ ॥
मथितैर्वाजिभिः कीर्णं सारोहैर्वसुधातलम् ।
वानरैर्भीमविक्रान्तैराप्लुत्याप्लुत्य वेगितैः ॥ १३ ॥
राक्षसाः करजैस्तीक्ष्णैर्मुखेषु विनिकर्तिताः ।
विवर्णवदना भूयो विप्रकीर्णशिरोरुहाः ॥ १४ ॥
मूढाः शोणितगन्धेन निपेतुर्धरणीतले ।
अन्ये परमसङ्क्रुद्धा राक्षसा भीमनिस्वनाः ॥ १५ ॥
तलैरेवाभिधावन्ति वज्रस्पर्शसमैर्हरीन् ।
मुष्टिभिश्चरणैर्दन्तैः पादपैश्चावपोथिताः ॥ १६ ॥
वानरैर्हन्यमानास्ते राक्षसा विप्रदुद्रुवुः ।
सैन्यं तु विद्रुतं दृष्ट्वा धूम्राक्षो राक्षसर्षभः ॥ १७ ॥
क्रोधेन कदनं चक्रे वानराणां युयुत्सताम् ।
प्रासैः प्रमथिताः केचिद्वानराः शोणितस्रवाः ॥ १८ ॥
मुद्गरैराहताः केचित् पतिता धरणीतले ।
परिघैर्मथिताः केचिद्भिन्दिपालैर्विदारिताः ॥ १९ ॥
पट्टिशैराहताः केचिद्विह्वलन्तो गतासवः ।
केचिद्विनिहताः शूलै रुधिरार्द्रा वनौकसः ॥ २० ॥
केचिद्विद्राविता नष्टाः सबलै राक्षसैर्युधि ।
विभिन्नहृदयाः केचिदेकपार्श्वेन दारिताः ॥ २१ ॥
विदारिता स्त्रिशूलैश्च केचिदान्त्रैर्विनिःसृताः ।
तत्सुभीमं महायुद्धं हरिराक्षससङ्कुलम् ॥ २२ ॥
प्रबभौ शब्दबहुलं शिलापादपसङ्कुलम् ।
धनुर्ज्यातन्त्रिमधुरं हिक्कातालसमन्वितम् ॥ २३ ॥
मन्दस्तनितसङ्गीतं युद्धगान्धर्वमाबभौ ।
धूम्राक्षस्तु धनुष्पाणिर्वानरान् रणमूर्धनि ॥ २४ ॥
हसन् विद्रावयामास दिशस्तु शरवृष्टिभिः ।
धूम्राक्षेणार्दितं सैन्यं व्यथितं दृश्य मारुतिः ॥ २५ ॥
अभ्यवर्तत सङ्क्रुद्धः प्रगृह्य विपुलां शिलाम् ।
क्रोधाद्द्विगुणताम्राक्षः पितृतुल्यपराक्रमः ॥ २६ ॥
शिलां तां पातयामास धूम्राक्षस्य रथं प्रति ।
आपतन्तीं शिलां दृष्ट्वा गदामुद्यम्य सम्भ्रमात् ॥ २७ ॥
रथादाप्लुत्य वेगेन वसुधायां व्यतिष्ठत ।
सा प्रमथ्य रथं तस्य निपपात शिला भुवि ॥ २८ ॥
सचक्रकूबरं साश्वं सध्वजं सशरासनम् ।
स भङ्क्त्वा तु रथं तस्य हनुमान् मारुतात्मजः ॥ २९ ॥
रक्षसां कदनं चक्रे सस्कन्धविटपैर्द्रुमैः ।
विभिन्नशिरसो भूत्वा राक्षसाः शोणितोक्षिताः ॥ ३० ॥
द्रुमैः प्रव्यथिताश्चान्ये निपेतुर्धरणीतले ।
विद्राव्य रासक्षं सैन्यं हनुमान् मारुतात्मजः ॥ ३१ ॥
गिरेः शिखरमादाय धूम्राक्षमभिदुद्रुवे ।
तमापतन्तं धूम्राक्षो गदामुद्यम्य वीर्यवान् ॥ ३२ ॥
विनर्दमानः सहसा हनुमन्तमभिद्रवत् ।
ततः क्रुद्धस्तु वेगेन गदां तां बहुकण्टकाम् ॥ ३३ ॥
पातयामास धूम्राक्षो मस्तके तु हनूमतः ।
ताडितः स तया तत्र गदया भीमरूपया ॥ ३४ ॥
स कपिर्मारुतबलस्तं प्रहारमचिन्तयन् ।
धूम्राक्षस्य शिरोमध्ये गिरिशृङ्गमपातयत् ॥ ३५ ॥
स विह्वलितसर्वाङ्गो गिरिशृङ्गेण ताडितः ।
पपात सहसा भूमौ विकीर्ण इव पर्वतः ॥ ३६ ॥
धूम्राक्षं निहतं दृष्टवा हतशेषा निशाचराः ।
त्रस्ताः प्रविविशुर्लङ्कां वध्यमानाः प्लवङ्गमैः ॥ ३७ ॥
स तु पवनसुतो निहत्य शत्रुं क्षतजवहाः सरितश्च सन्निकीर्य ।
रिपुवधजनितश्रमो महात्मा मुदमगमत् कपिभिश्च पूज्यमानः ॥ ३८ ॥