युध्यमानौ तु तौ दृष्ट्वा प्रसक्तौ नराक्षसौ ।
प्रभिन्नाविव मातङ्गौ परस्परवधैषिणौ ॥ १ ॥
तौ द्रष्टुकामः सङ्ग्रामे परस्परगतौ बली ।
शूरः स रावणभ्राता तस्थौ सङ्ग्राममूर्धनि ॥ २ ॥
ततो विस्फारयामास महद्धनुरवस्थितः ।
उत्ससर्ज च तीक्ष्णाग्रान् राक्षसेषु महाशरान् ॥ ३ ॥
ते शराः शिखिसङ्काशा निपतन्तः समाहिताः ।
राक्षसान् दारयामासुर्वज्राणीव महागिरीन् ॥ ४ ॥
विभीषणस्यानुचरास्तेऽपि शूलासिपट्टिशैः ।
चिच्छिदुः समरे वीरान् राक्षसान् राक्षसोत्तमाः ॥ ५ ॥
राक्षसैस्तैः परिवृतः स तदा तु विभीषणः ।
बभौ मध्ये प्रहृष्टानां कलभानामिव द्विपः ॥ ६ ॥
ततः सञ्चोदयानो वै हरीन् रक्षो रणप्रियान् ।
उवाच वचनं काले कालज्ञो रक्षसां वरः ॥ ७ ॥
एकोऽयं राक्षसेन्द्रस्य परायणमिव स्थितः ।
एतच्छेषं बलं तस्य किं तिष्ठत हरीश्वराः ॥ ८ ॥
अस्मिन् विनिहते पापे राक्षसे रणमूर्धनि ।
रावणं वर्जयित्वा तु शेषमस्य हतं बलम् ॥ ९ ॥
प्रहस्तो निहतो वीरो निकुम्भश्च महाबलः ।
कुम्भकर्णश्च कुम्भश्च धूम्राक्षश्च निशाचरः ॥ १० ॥
जम्बुमाली महामाली तीक्ष्णवेगोऽशनिप्रभः ।
सुप्तघ्नो यज्ञकोपश्च वज्रदंष्ट्रश्च राक्षसः ॥ ११ ॥
संह्रादी विकटो निघ्नस्तपनो दम एव च ।
प्रघासः प्रघसश्चैव प्रजङ्घो जङ्घ एव च ॥ १२ ॥
अग्निकेतुश्च दुर्धर्षो रश्मिकेतुश्च वीर्यवान् ।
विद्युज्जिह्वो द्विजिह्वश्च सूर्यशत्रुश्च राक्षसः ॥ १३ ॥
अकम्पनः सुपार्श्वश्च चक्रमाली च राक्षसः ।
कम्पनः सत्त्ववन्तौ तौ देवान्तकनरान्तकौ ॥ १४ ॥
एतान्निहत्यातिबलान् बहून् राक्षससत्तमान् ।
बाहुभ्यां सागरं तीर्त्वा लङ्घ्यतां गोष्पदं लघु ॥ १५ ॥
एतावदेव शेषं वो जेतव्यमिह वानराः ।
हताः सर्वे समागम्य राक्षसा बलदर्पिताः ॥ १६ ॥
अयुक्तं निधनं कर्तुं पुत्रस्य जनितुर्मम ।
घृणामपास्य रामार्थे निहन्यां भ्रातुरात्मजम् ॥ १७ ॥
तमेवैष महाबाहुर्लक्ष्मणः शमयिष्यति ।
वानरा घ्नत सम्भूय भृत्यानस्य समीपगान् ॥ १८ ॥
इति तेनातियशसा राक्षसेनाभिचोदिताः ।
वानरेन्द्रा जहृषिरे लाङ्गूलानि च विव्यधुः ॥ १९ ॥
ततस्ते कपिशार्दूलाः क्ष्वेलन्तश्च मुहुर्मुहुः ।
मुमुचुर्विविधान्नादान् मेघान् दृष्ट्वेव बर्हिणः ॥ २० ॥
जाम्बवानपि तैः सर्वैः स्वयूथैरपि संवृतः ।
अश्मभिस्ताडयामास नखैर्दन्तैश्च राक्षसान् ॥ २१ ॥
निघ्नन्तमृक्षाधिपतिं राक्षसास्ते महाबलाः ।
परिवव्रुभयं त्यक्त्वा तमनेकविधायुधाः ॥ २२ ॥
शरैः परशुभिस्तीक्ष्णैः पट्टिशैर्यष्टितोमरैः ।
जाम्बवन्तं मृधे जघ्नुर्निघ्नन्तं राक्षसीं चमूम् ॥ २३ ॥
स सम्प्रहारस्तुमुलः सञ्जज्ञे कपिरक्षसाम् ।
देवासुराणां क्रुद्धानां यथा भीमो महास्वनः ॥ २४ ॥
स दत्त्वा तुमुलं युद्धं पितृव्यस्येन्द्रजिद्युधि ।
लक्ष्मणं परवीरघ्नं पुनरेवाभ्यधावत ॥ २५ ॥
तौ प्रयुद्धौ तदा वीरौ मृधे लक्ष्मणराक्षसौ ।
शरौघानभिवर्षन्तौ जघ्नतुस्तौ परस्परम् ॥ २६ ॥
अभीक्ष्णमन्तर्दधतुः शरजालैर्महाबलौ ।
चन्द्रादित्याविवोष्णान्ते यथा मेघैस्तरस्विनौ ॥ २७ ॥
न ह्यादानं न सन्धानं धनुषो वा परिग्रहः ।
न विप्रमोक्षो बाणानां न विकर्षो न विग्रहः ॥ २८ ॥
न मुष्टिप्रतिसन्धानं न लक्ष्यप्रतिपादनम् ।
अदृश्यत तयोस्तत्र युध्यतोः पाणिलाघवात् ॥ २९ ॥
चापवेगविनिर्मुक्तबाणजालैः समन्ततः ।
अन्तरिक्षे हि सञ्छन्ने न रूपाणि चकाशिरे ॥ ३० ॥
लक्ष्मणो रावणिं प्राप्य रावणिश्चापि लक्ष्मणम् ।
अव्यवस्था भवत्युग्रा ताभ्यामन्योन्यविग्रहे ॥ ३१ ॥
ताभ्यामुभाभ्यां तरसा विसृष्टैर्विशिखैः शितैः ।
निरन्तरमिवाकाशं बभूव तमसावृतम् ॥ ३२ ॥
तैः पतद्भिश्च बहुभिस्तयोः शरशतैः शितैः ।
दिशश्च प्रदिशश्चैव बभूवुः शरसङ्कुलाः ॥ ३३ ॥
तमसा संवृतं सर्वमासीद्भीमतरं महत् ।
अस्तं गते सहस्रांशौ संवृतं तमसेव हि ॥ ३४ ॥
रुधिरौघमहानद्यः प्रावर्तन्त सहस्रशः ।
क्रव्यादा दारुणा वाग्भिश्चिक्षिपुर्भीमनिस्वनम् ॥ ३५ ॥
न तदानीं ववौ वायुर्न च जज्वाल पावकः ।
स्वस्त्यस्तु लोकेभ्य इति जजल्पुश्च महर्षयः ॥ ३६ ॥
सम्पेतुश्चात्र सम्प्राप्ता गन्धर्वाः सह चारणैः ।
अथ राक्षससिंहस्य कृष्णान् कनकभूषणान् ॥ ३७ ॥
शरैश्चतुर्भिः सौमित्रिर्विव्याध चतुरो हयान् ।
ततोऽपरेण भल्लेन शितेन निशितेन च ॥ ३८ ॥
सम्पूर्णायतमुक्तेन सुपत्रेण सुवर्चसा ।
महेन्द्राशनिकल्पेन सुतस्य विचरिष्यतः ॥ ३९ ॥
स तेन बाणाशनिना तलशब्दानुनादिना ।
लाघवाद्राघवः श्रीमान् शिरः कायादपाहरत् ॥ ४० ॥
स यन्तरि महातेजा हते मन्दोदरीसुतः ।
स्वयं सारथ्यमकरोत् पुनश्च धनुरस्पृशत् ॥ ४१ ॥
तदद्भुतमभूत्तत्र सामर्थ्यं पश्यतां युधि ।
हयेषु व्यग्रहस्तं तं विव्याध निशितैः शरैः ॥ ४२ ॥
धनुष्यथ पुनर्व्यग्रे हयेषु मुमुचे शरान् ।
छिद्रेषु तेषु बाणेषु सौमित्रिः शीघ्रविक्रमः ॥ ४३ ॥
अर्दयामास बाणौघैर्विचरन्तमभीतवत् ।
निहतं सारथिं दृष्ट्वा समरे रावणात्मजः ॥ ४४ ॥
प्रजहौ समरोद्धर्षं विषण्णः स बभूव ह ।
विषण्णवदनं दृष्ट्वा राक्षसं हरियूथपाः ॥ ४५ ॥
ततः परमसंहृष्टा लक्ष्मणं चाभ्यपूजयन् ।
ततः प्रमाथी शरभो रभसो गन्धमादनः ॥ ४६ ॥
अमृष्यमाणाश्चत्वारश्चक्रुर्वेगं हरीश्वराः ।
ते चास्य हयमुख्येषु तूर्णमुत्प्लुत्य वानराः ॥ ४७ ॥
चतुर्षु समहावीर्या निपेतुर्भीमविक्रमाः ।
तेषामधिष्ठितानां तैर्वानरैः पर्वतोपमैः ॥ ४८ ॥
मुखेभ्यो रुधिरं रक्तं हयानां समवर्तत ।
ते हया मथिता भग्ना व्यसवो धरणीं गताः ॥ ४९ ॥
ते निहत्य हयांस्तस्य प्रमथ्य च महारथम् ।
स हताश्वादवप्लुत्य रथान्मथितसारथेः ॥ ५० ॥
शरवर्षेण सौमित्रिमभ्यधावत रावणिः ।
ततो महेन्द्रप्रतिमः स लक्ष्मणः पदातिनं तं निशितैः शरोत्तमैः ॥ ५१ ॥
सृजन्तमाजौ निशितान् शरोत्तमान् भृशं तदा बाणगणैर्न्यवारयत् ॥ ५२ ॥